Update van dit veel gelezen artikel, september 2012.
Gisteren dacht ik nog dat het te vroeg was om dit artikel onder de aandacht te brengen. En dat is ook zo, maar enkel voor de tomaten in de kas of serre. Daar kan je nog tot half oktober wachten met het oogsten van de groene tomaten. Tenminste, als je ze zo lang gezond kan houden. Want dit is  wat mij deed besluiten dit artikel toch te publiceren.  Dit jaar heb ik, voor het eerst sinds lang, ook buitentomaten (met dank aan de vierkante moestuin). En kon ik die tot nu vrij gezond houden. Toegegeven, mits de nodige dagelijkse aandacht voor nieuwe vlekjes die onmiddellijk verwijderd werden. En ook met één behandeling halfweg juli, met een nieuw middel, veilig voor het milieu, de omgeving en zijn toepasser. Zonder dit middel had ik nu geen tomaten meer, dat hoef ik velen onder jullie niet te vertellen. Na meer dan zes weken afwezigheid heeft de ziekte, jammer genoeg, opnieuw toegeslagen. De hogere temperaturen gecombineerd met wat regen deden de sluimerende ziekte herleven. Nu nog eens behandelen lijkt mij zinloos. Dus kom ik binnenkort waarschijnlijk met flink wat groene tomaten te zitten.

In dit artikel vind je tips en adviezen hoe je groene tomaten kan laten rijpen.
Deze van “tomaten in een bakje” lijkt mij de beste, maar ik moet toegeven dat ik de tip “tomaten op een droogrekje” nog niet uitgeprobeerd heb. Natuurlijk zou het fijn zijn als jullie nog extra tips hebben om groene tomaten te doen rijpen! Dit artikel mag best nog wat narijpen met nieuwe tips!

Oorspronkelijke artikel.
Het wordt binnenkort  tijd om de tomaten naar binnen te halen als dat nog niet gebeurd is. Toch voor wie het geluk heeft nog gezonde tomatenplanten over te hebben. Van rijpen aan de plant zal er vanaf nu immers niet veel meer in huis komen. Zeker als het  koud en nat wordt met nachttemperaturen die lager gaan dan 10°C. De kans op rotten wordt dan eigenlijk groter dan die op rijpen bij de buitentomaten.

In de kas is de situatie anders en kan de temperatuur overdag nog mooi oplopen. En blijven de vruchten droog. Heb je de ruimte en de plaats niet nodig voor andere groenten en hebben de planten weing last van ziekten of plagen dan kunnen ze in de kas nog wel een tijd aan de plant blijven hangen. Dat is immers nog steeds het beste voor een goede rijping. Veel bladeren hoef je er trouwens niet meer aan te laten. Enkele in de top van de plant zijn voldoende. Zo kunnen ook de vruchten voldoende opwarmen als er eens wat zon is. Water geven is natuurlijk uit den boze, maar dat is eigenlijk al een hele tijd zo.

Tomaten op een droogrek.
Wat is nu de tip die mijn aandacht trok in het tijdschrift “Moestuin”, gepubliceerd in 2007?
Lees verder Wat met de groene tomaten? →

De zaden van het tomatenras Virgilio F1 zijn pas sinds dit voorjaar verkrijgbaar in België. GroentenInfo testte dit ras voor u uit.
Hieronder leest u de bevindingen tijdens een eerste teelt deze zomer.

Klik op de foto hierboven voor een “posterformaat” met detailweergave

De zaden van het tomatenras Virgilio F1 zijn  pas sinds dit voorjaar verkrijgbaar in België. GroentenInfo testte dit ras voor u uit.
Hierbij de bevindingen
– De opkweek van deze tomaten verloopt normaal, maar het uitzicht van de planten is wat speciaal. Het doet wat denken aan de ietwat  gedraaide en opgerolde bladeren die je ook wel ziet bij Coeur de Boeuf. Indien je dit ras voor de eerste keer teelt zou je wel eens de indruk kunnen hebben dat er iets mis is met de planten. Later verdwijnt dit en zien de bladeren er perfect normaal uit

– De groei van de tomatenplant is vrij krachtig maar niet té sterk.  Een niet al te dicht gebladerte en de  vrij grote afstand tussen de bladeren zorgen voor een mooie plantopbouw waardoor in principe weinig bladpluk nodig is.

– De kleur van de onrijpe tomaten is bijzonder. Zo groen heb ik onrijpe tomaten nog nooit gezien. Veel rassen hebben  een donkergroene kraag in onrijp stadium. Maar Virgilio is over de hele oppervlakte opvallend donkerder groen dan alle andere tomaten in de proef. Je kan ze zo herkennen tussen alle andere rassen.

– De rijping. Wie al wat ervaring met tomaten telen heeft, die weet dat een donkergroene vruchtkleur ook inhoudt dat de kleuring soms moeilijker verloopt. Deze zomer was er niet echt sprake van een hittegolf of dagenlange felle zonneschijn, waardoor de kleuring (rijping) van de vruchten gewoon goed te noemen was. Misschien dat dit in kleine serres (kassen) of dicht bij het glas,  of in warme zomers wel anders is. Dat komen we waarschijnlijk volgend jaar te weten.

– De vruchten zijn uitzonderlijk stevig! Een ideale tomaat om te versnijden. Het vruchtvlees is zeer stevig maar zonder melig te zijn. De smaak viel heel goed mee, en werd door iedereen die mocht proeven als superieur bevonden vergeleken met veel andere rassen.
De eerste vruchten zijn uitzonderlijk groot. Ondanks de zware vruchtbelasting onderaan was ook hogerop de plant de vruchtzetting goed. Weliswaar met kleinere vruchten.

Besluit

Eigenlijk is dit een uniek (vlees)tomatenras dat geen gelijke kent, omwille van de zeer donkergroene vruchtkleur en de uitzonderlijke stevigheid.
Dit ras is er voor wie een grote, stevige, lekkere en goed bewaarbare vleestomaat zoekt die ook nog eens goed te versnijden is.  Bijvoorbeeld omdat hij/zij de andere vleestomaten te zacht vindt, moeilijk te versnijden en met te veel sap en zaadjes. Ook wie zicht ergert aan enkele barstjes en scheurtjes in de vruchten zal dit ras beter vinden. Het lijkt mij in ieder geval een goed alternatief voor wie al eens Supersteack tomaat teelde. De opbrengst is minstens even goed, de bewaarbaarheid en de snijdbaarheid zijn beter.
Nadeel, alhoewel het dit jaar niet echt aan de orde was, is de donkergroene kleur. Dit kan  in warme zomers of in kleine, niet goed afgeschermde serres, wel eens voor een moeilijkere rijping zou  zorgen. Dan zou je tomaten oogsten met hier en daar nog een groen(e) vlek(je). Maar zijn dit niet die halfrijpe  tomaten die je ’s zomers in Spanje op de markten en in de salades terug vindt? Supersteack tomaten zijn bleek in onrijp stadium waardoor ze beter kleuren bij hoge temperaturen.
Je krijgt ergens wel de indruk dat Virgilio F1 een zuiders tomatenras is. Ik had bij het oogsten en gebruiken van deze tomaten toch wel een beetje vakantiegevoel :-;

Volg ook de evaluatie van alle geteelde tomatenrassen op de facebookpagina van GroentenInfo

Deze rasbesprekingen zijn al eerder verschenen deze zomer (in de nieuwsbrief van augustus)

1. Tomatenrassen 2012 – Ananas – GroentenInfo
   
2.  Tomatenrassen 2012 : Paola F1 – GroentenInfo

   
   
3.  Tomatenrassen 2012 : Palmiro geënt. – GroentenInfo

   
   
4.  Tomatenrassen 2012 Noire de Crimée – GroentenInfo  

   
   

   Dit najaar volgen nog meer dan tien rasbesprekingen van tomaten, blijf aan de lijn…

Dinsdag zag ik ongeveer 40 moestuintjes in Koksijde. Hierbij geef ik u enkele vaststellingen en bedenkingen die mij opvielen wat betreft de stand van het gewas, de groei en de gezondheid van de tomaten. Met een link naar meer info over wat al dan niet waargenomen is.

Misschien krijgt u de indruk bij het lezen van dit artikel dat het allemaal kommer en kwel is, wat zeker niet de bedoeling is. Er was ook heel wat goeds te zien natuurlijk.

1. De klassieke buitentomaten (ronde en vleestomaten), zonder bescherming hebben een sterke achterstand opgelopen. De beste  hebben nu drie trossen en de tomaten op de eerste tros zijn ergens halfweg de groei. Toch zullen we binnenkort moeten toppen.  En lijkt het erop dat het aantal trossen minder zal zijn en de oogst later.
2. Wie zijn tomaten onder een afdakje teelt heeft niet alleen minder kans op aardappelziekte, maar ook een groeivoorsprong dit jaar. Kerstomaten en snoeptomaten groeien beter bij kouder weer. Bekijk ook het fotoalbum : tomaten droog houden, een must!
   
3. Ondanks het slechte weer de afgelopen week hier in deze regio, heb ik toch maar één geval van aardappelziekte/aardappelplaag in open lucht gezien. Waarschijnlijk komt dit door de lage temperaturen. Blijf hoe dan ook 100 % op uw hoede! De aantastingen komen dikwijls pas in augustus. Lees ook : de resultaten van de grote enquete aardappelplaag bij tomaten.
   
4. Ook een geval van beginnende aardappelziekte in een kas/serre was te zien. Niet te verwonderen dat dit onder een druppende goot was. Het blad blijft heel lang nat en de temperatuur is hoger in de kas. Als uw planten daarentegen droog blijven, dan is de kans op aardappelziekte in de kas heel, heel klein.
5. De kou en tocht heeft duidelijk een invloed op de groei van sommige rassen. Het fenomeen van paarse koppen die overgaan in een groeistop, zoals uitvoerig beschreven door Herman de Moor in zijn artikel heb ik na drie jaar opnieuw gezien en dit op meerdere plaatsen. Herman schreef toen “Vandaag moet ik concluderen dat inderdaad lage temperaturen tijdens de teelt de oorzaak is maar eveneens koude wind of langdurige tocht waaraan de tomatenplant blootgesteld wordt. Al naargelang de ernst van de aantasting gaat het over paars wordende bladeren (beginnend aan de onderkant van het blad) van het bovenste deel van de plant (de meest recente bladeren dus) of slechts enkele kleinere jonge blaadjes in de kop van de plant.” Ook mijn eigen snoeptomaatjes in de vierkante moestuin lijken er last van te hebben. Lees meer over dit fenomeen.
   
6. De tomaten in de kas hebben niet zo’n grote achterstand ten opzichte van vorige jaren. Soms staan ze zeer weelderig, soms ook niet. Meestal staan ze mooi groen. In enkele gevallen is bladpluk nodig.
7. Neusrot bij tomaten was, dacht ik, een jaarlijks probleem dat altijd wel ergens in één of andere kas opduikt. Maar dit  jaar zag ik het nog niet. Niet verwonderlijk natuurlijk daar de verdamping beperkt is. Eén van de oorzaken van neusrot is dat de plant om één of andere reden te weinig water kan opnemen. Volledig uitleg over neusrot hier.
8. Bladvlekkenziekte is duidelijk aanwezig  bij tomaten in de kas. In drie serres was deze schimmelziekte nu al aanwezig. Dikwijls komt deze pas opzetten ergens half augustus. Bladvlekkenziekte is een typische probleem bij oude tomatenrassen. De meeste hybriderassen zijn resistent. Of beter, recentere hybriderassen, want ik zag het eergisteren ook op de F1 hybride “Pyros”. Let op : dit is niet hetzelfde als de aardappelziekte. Bladvlekkenziekte komt eerder voor in de kas, terwijl de aardappelziekte eerder een probleem is van de buitentomaten. Bladvlekkenziekte is dan ook dikwijls te wijten aan te weinig luchtcirculatie. Aardappelziekte aan te lang nat blijven van de bladeren door regen. Nog een verschil is dat bladvlekkenziekte niet overgaat op de stengels of vruchten, aardappelziekte wel. Wil je het fijne weten over de twee schimmels die in de huidige kwakkelzomer de kop kunnen opsteken, lees dan dit artikel over Cladosporium en Phytophthora.
   
9. Het fenomeen van de virusziekten steekt opnieuw in alle hevigheid de kop op. Dit jaar opgemerkt in veel kasteelten, maar ook in heel veel openluchtteelten. Het lijkt erop dat dit fenomeen sinds ik daarover een artikel schreef in 2008 een toenemende probleem is.  Zo waren bij een dame die al jaren tomaten teelt in een glazen serre, alle planten aangetast. Ieder jaar teelt zij zelf opgekweekte planten. Dit jaar kocht zij ook enkele planten. Bij deze planten heeft zij het fenomeen voor het eerst vastgesteld. Uit onwetendheid heeft zij dan de gewasverzorging verder uitgevoerd, ook bij de zieke planten. Geleidelijk aan waren alle planten, meer dan twintig, aangetast! Als je één iets moet onthouden over virusziekten is het dat je deze planten niet meer mag aanraken als je daarna ook aan de gezonde planten wil werken.  Lees zeker nog eens het artikel over virus bij tomaten.
   
10. Heel merkwaardig : voor het eerst zag ik tomatenplanten die zich herstelden van een virusziekte! Tot op heden was mijn advies om de het gezonde deel van de plant te laten staan en de viruszieke kop van de plant uit te snijden. Om daarna deze planten niet meer aan te raken. Groot was mijn verwondering toen ik deze plant zag. Onderaan zag ik de kenmerken van de virusziekte en bovenaan bladeren die opnieuw gezond zijn. Hoe dan ook is het zeker dat dit niet steeds het geval zal zijn en dit echt wel een uitzondering is. Maar je kan het altijd proberen natuurlijk, als je de planten maar niet meer aanraakt en geen bladluizen toelaat die ook het virus kunnen overbrengen.
    
11. Zelfs bij dit minder veeleisende weer doen geënte tomaten in de kas het dikwijls beter. Deze tuinder bewijst nogmaals dat drie stengels per plant niet onmogelijk is als je geënte planten teelt.
    
12. Ik zag één enkele serre die beschermd was met temperzon. Gelukkig maar! Deze zomer is echt geen zomer om een zonnescherm op de kas aan te brengen. Het bevordert alleen maar de vorming van schimmels en een tere, gevoelige plant. Wat wel opviel was dat donkere serres dit jaar in het nadeel zijn. De planten in die serres hadden veel, zacht blad en een matige vruchtzetting.
13. Ieder jaar zie ik het opnieuw, maar het blijft mij steeds verbazen : de aanwezigheid van bladluizen bij tomaten. Eigenlijk zouden tomaten helemaal niet gevoelig moeten zijn voor bladluizen. In mijn kas hadden de aubergines dit jaar bladluizen, de tomaten ernaast werden niet aangetast.  Een zwakkere groei kan de infectie door bladluizen bevorderen. Een bladluisaantasting herken ik in één oogopslag door de aanwezigheid van de witte vervellingshuidjes. Die vallen veel meer op dan de groene bladluizen op de groene bladeren.

Dit artikel is van 2011. Hierbij een update voor 2012. Paola blijft het goed doen in de rassenproeven van 2012. Het nadeel van het kleine scheurtje is dit jaar ook aanwezig, maar slechts zeer sporadisch. Voor de rest kunnen de conclusies vna 2011 blijven.

Artikel 2011
Dit jaar was het tomatenras Cristal niet meer verkrijgbaar in België. Cristal was een gewaardeerd ras bij veel hobbytuinders. Als alternatief werd het ras Paola F1 aangeboden. Alhoewel dit ras in Nederland al eerder verkrijgbaar was, is het de eerste keer dat er zaden van Paola F1 in België te koop waren. In ieder geval is Paola een tomatenras van vrij recente datum. GroentenInfo nam dit ras in proef. De vraag was immers of Paola F1 een waardige opvolger van Cristal F1 zou zijn. Het resultaat was over de hele lijn positief te noemen. Dit vrij nieuwe tomatenras bleek niet alleen de concurrentie met Cristal aan te kunnen, maar wordt  ook een alternatief voor het minder mooie uiterlijk van het meest geteelde tomatenras bij de Belgische hobbytuinder,  Pyros F1.

Cristal F1 één van moeders mooiste.
Het tomatenras Cristal F1 kreeg van mij al dikwijls een bijzondere vermelding, niet alleen op deze site, maar ook op lezingen en in de Groente en Fruit Encyclopedie omdat het ras  kwalitatief hoogstaande tomaten produceert. Het was een ras voor al wie graag mooie, ronde en  perfect rode tomaten wil die het uiterlijk, de stevigheid, de kleur en de kwaliteit van de commerciële tomaten in de supermarkt bijna evenaren.  Daarmee heb ik niet gezegd dat iedere hobbytuinder op zoek is naar zo’n “perfect” ras. Net zoals smaken verschillen doen ook de keuzes van tomatenrassen dat. En kunnen argumenten als een herkenbare smaak of structuur van het vruchtvlees de doorslag geven.

Op zoek naar de perfecte tomaat?
Dit artikel is dus voor al wie graag kiest voor enerzijds visueel en kwalitatief aantrekkelijke tomaten, maar anderzijds ook voor betaalbare zaden. En een  opbrengst verwacht die op zijn minst de maandenlange inspanning van een tomatenteelt kan goedmaken. Dat is toch wel een  meerderheid van de tomatentelers heb ik ervaren

Op zoek naar een mooiere versie van Pyros?
Dit artikel is ook voor wie al jaren Pyros F1 teelt en daar zeer tevreden over is. In België is Pyros F1 het meest geteelde ras onder de liefhebbers. De vruchtgrootte en de hoge opbrengst zijn daar niet vreemd aan. Maar ook de kostprijs van het zaad is een factor die zeker meespeelt. Het zaad van Pyros F1 is heel goedkoop, waardoor ook de goedkoopste tomatenplantjes in het tuincentrum Pyros-tomaten zijn.

Bleek ras.
De goede doorkleuring had Cristal F1 vooral te danken aan het feit dat het een zogenaamd bleek ras is (in het Duits “Hellfruchttomate” zo leerde ik pas). Deze bleekgroene rassen kleuren beter door dan de donkergroene rassen. Voor wie niet direct begrijpt waar ik het over heb, verwijs ik graag naar het artikel Tomaten, F1 variëteiten kiezen, deel 2, daar vind je duidelijke foto’s van de twee rassentypes. Doordat Pyros F1  een donkergroen ras is  verloopt de kleuring vanzelf al wat moeilijker.

De twee nadelen van Cristal.
Een bespreking en foto’s van het ras Cristal F1 vind je in de eerste rassenproef van F1 hybriden bij tomaten, deel 1. Twee nadelen van  Cristal F1 waren de iets mindere groeikracht  en de vruchtgrootte, die voor veel liefhebbers toch iets te klein was. Cristal F1 konden we dan ook best plaatsen onder de “ronde” tomaten en niet onder de “vleestomaten”  Er zijn zeker nog tomatenrassen die deze twee nadelen niet hebben en zo nog beter scoren Cristal F1. De kostprijs van het zaad is dan wel navenant hoger.  Voorbeelden zijn Tamaris F1  (eveneens besproken in F1 Tomatenrassen, deel 1) en het ras Trust F1  (besproken in Tomaten, F1 variëteiten kiezen, deel 2). Over de prijsverschillen en aantal zaden in een pakje tussen Pyros F1, Cristal F1 en Tamaris F1 kan je lezen in het artikel kiempercentages bij tomatenzaden. Als je even snel rekent kost Pyros slechts 1,2 eurocent per zaadje, Cristal  6 eurocent en Tamaris 29 eurocent. (Het ras Trust F1, het meest “perfecte” ras, kost bijna 50 eurocent per zaadje!)

Paola, het aangeboden alternatief voor Cristal.
Dit jaar was Cristal F1 niet meer verkrijgbaar in België. Het was afwachten hoe de vervanger,  Paola F1, zou presteren. Meevaller was in ieder geval dat de prijs dezelfde was als die van Cristal F1, en er eveneens een  vijftigtal zaden in een pakje te vinden waren.

Over het resultaat deze zomer kunnen we kort zijn : Paola F1 was een echte meevaller! We kunnen het ras eigenlijk wel één van de titels “Beste koop” geven. De ideale verhouding tussen prijs en kwaliteit is er wel degelijk.

Ook alternatief voor Pyros.
Onverwacht was de tweede conclusie : Paola F1 kan bij veel hobbytuinders een goed alternatief zijn voor Pyros F1! Pyros F1 is, toch zeker in België, nog altijd het meest geteelde tomatenras bij de liefhebbers. De hoofdreden  is dat de zaden zeer goedkoop zijn en dat als gevolg daarvan ook het plantgoed in de tuincentra tot de goedkoopste behoort.

Dit zijn de bevindingen van het tomatenras Paola F1 bij de teelt in een glazen kas. 

• De vruchtkwaliteit is zeer goed: een perfecte kleuring en een stevige vrucht.
• De groeikracht is zeer goed en is vergelijkbaar met de toprassen Trust F1 en Tamaris F1.
• De vruchtgrootte is duidelijk een maatje groter dan van Cristal F1, wat zeker een pluspunt is. (gemiddeld vruchtgewicht 150 gram). Net iets kleiner dan Pyros F1, maar een handiger formaat voor het versnijden en verwerken van de vruchten.
• De vruchtvorm is heel licht geribd,  minder dan Pyros F1, meer dan Cristal F1, dat in feite een perfect rond ras was.

Schoonheidsfoutje.
Als er dan toch één nadeel van dit ras genoemd kan worden, dan is het de gevoeligheid voor kleine, stervormige scheuren dicht bij het kroontje. Rond het kroontje kan bij sommige vruchten een scheurtje van hoogstens één centimeter ontstaan.  Ook bij Pyros-telers is dit niet onbekend en is het scheurtje soms nog groter (zie foto). Oplossing is de vruchten zeer regelmatig te oogsten. De barsten komen vooral voor bij vruchten die net iets te lang aan de plant hingen.

Besluit.
Paola F1 is een ras dat ik, na één jaar telen, zeker durf aan te bevelen. En dit zowel voor wie vroeger graag Cristal F1 teelde als voor wie al jaren Pyros F1  teelt en graag eens een “perfecte” tomaat wil.

Verkrijgbaarheid.

Het is moeilijk om te achterhalen hoe lang dit ras al bestaat. In ieder geval is Paola F1 in België pas sedert dit jaar verkrijgbaar bij Aveve Zaden. In Nederland is het ras al (iets?) langer verkrijgbaar  bij Vanhemert Zaden. In hun catalogus wordt vermeld dat Paola geschikt is als trostomaat. Dat was hier niet het geval, te grote vruchten en niet geschikt om lang aan de tros te blijven. Ook wordt gesproken van beperkte groeikracht, ook daarmee ben ik het niet eens. De foto en de beschrijving verschillen nogal wat, waardoor ik dan ook ga twijfelen of dit wel hetzelfde ras als dat van Aveve zaden in België. Misschien dat Van Hemert bedoelt dat de soort mooie, langgerekte trossen maakt, dat is dan wel het geval. Maar een echte trostomaat is het volgens mijn niet.
Ook in Frankrijk is het ras (al langer?) verkrijgbaar, zie deze link.  De foto is daar veel meer gelijkend. In Frankrijk wordt het ras ook aangeboden als geënte plant.
Ook in Duitsland is het ras gekend (zie deze link ). Op deze Duitse pagina vinden we ook dat Paola F1 de meeste bekende ziekteresistenties heeft, waarvan de belangrijkste de resistentie is tegen Cladosporium of bladvlekkenziekte. De resistentie tegen Fusariumvoetrot is trouwens opvallend, dit  doet vermoeden dat Paola F1 inderdaad een zeer recent tomatenras is, de naam tuindersselectie meer dan waardig.

Onderstaande foto’s geven een beeld van Paola F1 in het oogstbare stadium.

Op de uitsnedes van bovenstaande foto’s zie je het schoonheidsfoutje van Paola F1. Of dit een echte raseigenschap is of als dit te maken heeft met de kwakkelzomer van dit jaar zal de toekomst nog moeten uitwijzen. In ieder geval lijkt mij dit geen reden om het ras niet uit te proberen. De voordelen van deze “tuindersselectie” zoals men dat in Nederland noemt zijn zodanig groot dat je dit kleine nadeel er met plezier bijneemt. De vraag is dan ook nog of dit in alle omstandigheden en bij ieder klimaat zal voorkomen. (cfr. kwakkelzomer 2011)

Deel 2 Hoe en wanneer blad snijden?

Het vervolg op deel 1 over “Waarom blad snijden bij tomaten” (link), met een praktische handleiding, in woord én in beeld hoe je kunt te werk gaan. 

Hoe? Snijden of knippen.

In dit artikel gaan we uit van blad snijden of knippen. Het plukken of afbreken van de bladeren is niet aan te raden. Uit jarenlang onderzoek en ervaring bij professionele kwekers is gebleken dat er minder kans is op (botrytis)schimmel op de wonde als er gesneden of geknipt wordt, zo staat vermeld op de website www.botrytis.be. Alles wat uitsteekt en  dan afsterft, maar aan de plant blijft is later een potentiële bron van botrytis.
Snijd de bladeren met een scherp mes weg tot tegen de stam. Doe dit in de ochtend en als een zonnige dag verwacht wordt. Zo kan de wonde mooi opdrogen. 

Foto links : rafelige wonde door het plukken, kraken van het blad.
Foto rechts : gladde wonde door snijden van het blad. 

Wanneer blad snijden?

I. Bloei tros 1 : Op dat moment komt het zelden voor dat er al te veel bladmassa is. De plant is pas geplant en vertoont nog niet een echt sterke groei. Vergeelde blaadjes onderaan de plant kunnen wel weggesneden worden. Als, bij de sterker groeiende tomatenplanten, een paar bladeren op de grond hangen, kan je die wel verwijderen. 

II. Bloei tros 2 :  De onderste 3-4 bladeren kunnen nu definitief weggesneden worden. Sommige daarvan zijn al verwijderd bij de vorige stap (bloei tros 1). 

 III. Bloei tros 2 en tros 3 : Bij zwakker groeiende planten hoeft er niets te gebeuren. In deze fase is er de vuistregel bij een sterk groeiend gewas : je moet de bloemen zien, je moet de vruchten zien hangen. Er zal dan ook al eens een blad boven de tros weggenomen worden om dat te bereiken. Een andere mogelijkheid in deze fase, toegepast door sommige hobbyuinders en bij sterk groeiende planten, is dat de bladeren wat ingekort worden. Persoonlijk vind ik dit minder makkelijk werken. 

IV. Bloei tros 4-5-6 : In deze periode zal het zelden voorkomen dat we bladeren wegnemen. De groei zal door het toenemend aantal vruchten verminderen, de stengeldikte wordt minder en de bladeren worden korter en kleiner. Enkel bij geënte planten kan de groei soms heftig blijven doorgaan. In dat geval blijven we de vuistregel van de vorige fase toepassen. 

V. Bloei tros 6-7 : De bloei van de zevende tros valt veelal samen met de eerste rijpende vruchten. Dan nemen we alle blad weg tot juist onder de rijpende tros. Deze bladeren zijn verouderd, dikwijls al wat geel en gekruld. Hoe dan ook, de plant heeft maar drie bladeren per tros nodig.
Niet teveel blad in één keer afnemen is aangewezen, beter vijf dagen tussenlaten als er meer dan drie bladeren in één keer moeten verwijderd worden om tot aan de eerste tros te geraken. 

VI. Vanaf het toppen : We gaan uit van de situatie dat de plant getopt is op zes zeven trossen. Vanaf nu gaat de bladpluk geleidelijk verder, in hetzelfde ritme als de oogst. Per tros die  aan het rijpen gaat  kunnen we drie bladeren meer afplukken tot juist onder de hoogste, rijpende tros. Is er nog één of twee vruchten of wat kleintjes die blijven hangen zijn, dan rekenen we deze niet mee en beschouwen we dit als een rijpende tros. Daar gaan we mee door tot aan de derde tros. Is het nog volop zomer, dan wachten we nog even om hogerop mee te gaan met de rijpende tros. Zoniet ontstaan er teveel nadelen zoals beschreven in deel 1 van dit artikel, vooral kwaliteitsproblemen op de vruchten dus. 

VII. Vanaf half augustus : Als er op dat moment geen  zomerse dagen (+25°C) zijn,  gaan we  iets drastischer te werk gaan bij het blad plukken. We maken een soort inhaalbeweging, waardoor de tros die pas begonnen is met rijpen ook bloot komt te staan. Die inhaalbeweging maken we door om 5-7 dagen drie bladeren weg te nemen. Zo komen we zeker tegen september zover dat ook de hoogst rijpende tros in de zon komt te hangen. Vanaf dan is de regel drie bladeren per tros die nog niet begonnen is  met rijpen en de hoogst hangende rijpe tros. Drie bladeren per tros zijn  nodig om te vermijden dat de plant teveel water richting vruchten stuurt, met barsten tot gevolg. Het is dan ook absoluut nodig de watergift aan te passen aan het verminderende aantal bladeren. Vanaf september zal de watergift minimaal zijn. 

Besluit : blad knippen zal in het begin vooral gericht zijn op het evenwicht tussen blad en vrucht herstellen, terwijl later op het seizoen blad knippen nodig is om overtollig blad weg te nemen.  Nog later zal blad wegnemen ervoor zorgen dat de rijping bevorderd wordt. 

Fasen van het blad snijden in beeld.

Met dank aan Herman de Moor voor de foto’s, afkomstig uit zijn artikels in de serie teelt van geënte tomaten en teelt in potten. Alsook voor het meedenken bij het opstellen van dit artikel. 

fase I.
Foto’s : Vlak na het planten is de bladgroei zeker nog niet weelderig, de de onderste blaadjes vergelen soms of hangen wat op de grond en  deze kunnen dan ook al snel verwijderd worden. 

fase III.
Foto links en rechts : bij deze planten is er een sterke groei, de stam is dik, de bladeren zijn lang en en je ziet haast geen bloemen of vruchten. 

fase III en IV.
Op deze foto zie je dat er boven de tros een blad weggenomen werd. Zo verbetert de “doorkijkbaarheid” van de plant. Op de rechterfoto zie je dezelfde planten op het moment dat de eerste tros aan het rijpen gaat (zie onderaan de plant). Een signaal om te starten met de “de echte” bladpluk. 

fase V
Op deze foto zie je dat er blad verwijderd werd, mee met de rijpende tros. 

fase VI en VII
Nog later op het seizoen, na half augustus zullen we hoger dan de derde tros ook bladeren verwijderen, echter nooit hoger dan de laatst rijpende tros. Zo zie je dat bij de planten achteraan de foto het blad snijden al verder gevorderd is. 

Natuurlijk zijn we benieuwd naar uw bemerkingen bij deze richtlijnen over blad snijden bij tomaten. Alsook zijn we nieuwsgierig naar uw eigen methode. Laat ze weten in de reactiebox hieronder.

Deel 1 Waarom blad snijden?

Inleiding

Blad snijden, blad plukken, blad knippen, enz… deze vraag komt heel dikwijls terug. En telkens kan je daar vrij goed, kort en bondig op antwoorden. Voor die ene vraag, die ene situatie wel te verstaan!
Maar, wat gebeurt er als je plots al die vragen, al die situaties, al die kweekomstandigheden samenlegt? Dan wordt dit een heel ander verhaal!
Dan kan je dat niet in een paar zinnen op antwoorden. Dan moet er gewoonweg één en ander verondersteld worden worden en komen er verschillende adviezen naargelang de veronderstelling.

Daardoor is dit ook een artikel geworden in twee delen, hopelijk vindt u dat niet erg en kan het voor u een leidraad zijn bij het blad snijden van tomaten. Je kan de artikels printen door op de printknop net onder de grote blauwe titel te klikken.

En toch kan niet alles in dit artikel. Er zijn nog wel een paar andere wegen naar Rome, ook wat betreft het bladplukken. Je kan deze vanaf morgen kwijt in de reactiebox. De reactiebox van dit artikel laten we nog even gesloten, tot morgen het tweede deel verschijnt.

1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant.

Niets zo moeilijk als de hoeveelheid blad aan een tomatenplant omschrijven. Het gaat ook niet altijd om de bladhoeveelheid, maar ook over de afstand tussen twee bladeren, de internodiën genoemd. Sommige rassen vertonen lange internodiën, ander korte internodiën. Bij deze met korte internodiën zal er al sneller de indruk bestaan dat er teveel blad aan de plant zit. Bij deze met lange internodiën is het geheel luchtiger en lijkt het minder nodig om blad weg te nemen.

Er is niet alleen de afstand tussen de bladeren, er is ook de bladlengte. De bladlengte kan rasgebonden zijn. Maar deze wordt nog meer beïnvloed worden door de groeiwijze. Is de groei vrij sterk, dan zullen de bladeren vooral veel langer worden. Een uitzondering daarop zijn de krulkoppen bij zeer sterke groei in het begin van de teelt.

Foto :  veel kleinvruchtige tomatensoorten groeien van nature “langer” uit, dat wil zeggen langere internodiën, en langere bladeren. Daardoor lijkt de plant veel luchtiger van groei, ook al is de groei eigenlijk zeer sterk, zoals bij deze miniroma tomaten (snoeptomaatjes).
Maar ook bij grootvruchtige soorten is er een verschil. Zo zal Tamaris met veel langere internodiën groeien dan Pyros. (zie foto’s en rasbeschrijving artikel hybriderassen bij tomaten) Te lange internodiën zijn nadelig in lage serres, de plant groeit rapper tot in het dak.

1.2. Hoe zie je dat er teveel blad is?

Het gaat erom dat je de bloemtrossen, en later de vruchten, nog ziet zitten als je enige afstand van de plant neemt. Sta je een eindje van de plant af en is de bloemtros niet zichtbaar, of zie je met moeite een glimmende vlekje van de nog jonge, groene vruchten, dan is er echt wel blad teveel aan de planten. De plantstructuur moet ‘open’ zijn.

In de praktijk kan je, wat betreft bladhoeveelheid, een onderscheid  maken tussen geënte planten en niet geënte.

Geënte planten en ook wel goed groeiende hybridesoorten zullen eigenlijk de hele teelt door een dicht en lang blad vertonen, dichte plantstructuur.

De andere zullen vooral tot aan de vierde tros veel blad vormen, daarna wordt het meestal minder, en is er een open plantstructuur. (groeiperiodes, zie artikel).

Anderzijds kan bij precies dezelfde plant, met precies evenveel blad, er toch een verschil zijn wat betreft blad snijden. Dus “te veel” blad is niet altijd “te veel” blad”. Hierbij denk ik vooral aan planten die, of slechts met twee – drie in de kas staan, of op ruime afstand staan, of vlak bij het glas van de serre staan. Deze planten zullen veel beter belicht worden dan planten die met tien of veel meer, relatief dicht op elkaar staan. Dit tegenover planten die in een minder zonrijke omgeving staan, hetzij door enkel uren schaduw overdag, hetzij door een minder lichtdoorlatende serre.

Het is duidelijk dat er in de eerste situatie zelfs schade kan berokkend worden door teveel blad weg te nemen en dit met de nodig voorzichtigheid moet gebeuren.

Foto : Te veel of te weinig blad? Deze tomaten zijn net niet, net wel zichtbaar. Bij deze tomatenplanten lijkt het misschien of er  teveel blad is, maar deze planten staan aan de zijkant van de serre, die niet afgewit is. Ze ontvangen dus dagelijks heel veel zonlicht.  Staan deze planten in een afgeschermde, afgewitte serre, of hebben ze veel schaduw door een rij tomaten of een andere reden, of is het al na half augustus, dan kunnen we wel zeggen dat er teveel blad is.

1.3. Hoe de bladhoeveelheid beïnvloeden?

In eerste instantie : liever iets te veel blad, dan te weinig  blad. Is er teveel blad, dan kunnen we dit nog wegsnijden. Van een plant met veel plant zijn we zeker dat de plant goede wortels heeft en goed doorgroeit. Weinig blad van in het begin wijst dikwijls op een zwakke groei, bijvoorbeeld door één of andere vorm van bodemmoeheid.

Het enig wat we in de hand hebben om de hoeveelheid blad bij tomaten ietwat in toom te houden is de bemesting en de watergift. Een stikstofrijke bemesting is uit den boze, kies voor een kaliumrijke bemesting.

1.4. Nadelen van te veel blad aan de tomatenplanten

– Mindere kwaliteit van de bloemen omdat een sterk groeiende plant minder energie in de generatieve groei zal stoppen. De slechtere bloemkwaliteit heeft een minder goede vruchtzetting tot gevolg.

– De nadelen van een slechtere bloemkwaliteit komen nog meer naar voren omdat de bloemen, verscholen tussen de bladeren, niet zo goed opdrogen. Het stuifmeel blijft langer nat en komt minder gemakkelijk los bij het trillen. Het geraakt dus niet op de stamper van de bloem. (zie artikel vruchtzetting)

– Minder grote vruchten omdat de plant teveel energie in de vorming van de bladeren stopt.

– Minder luchtcirculatie in en rond de plant, vruchten en bladeren die nat zijn drogen minder snel op, meer kans op schimmels (vooral aardappelziekte en botrytis en bladvlekkenziekte).

Natte bladeren zullen niet zoveel voorkomen bij een teelt in een glazen kas, maar wel meer in een plastieken tunnel ten gevolge van de condensdruppels die zich  vormen op de plastiek. Toch zijn natte vruchten ondanks de beste zorgen soms moeilijk te vermijden. Na een koude nacht is de kans condensvorming op de vruchten in de serre groot.

1.5. Nadelen van te weinig blad aan de planten

– Te weinig fotosynthese  om vruchten te kunnen laten uitgroeien, zowel in aantal als in grootte.

– Door te weinig blad is er ook te weinig microklimaat in de kas. Daarmee wordt bedoeld dat in een serre waar te weinig blad in staat, de temperatuur hoger oploopt en de luchtvochtigheid verlaagt. Een professionele tomatenkas kan in de voormiddag zelfs koeler zijn dan de buitentemperatuur. De verdampende bladeren hebben altijd een koelend effect.

– De vruchten hangen te veel in de zon, met als voornaamste problemen minder goede kleuring (link) en ruwe vruchten  tot gevolg.

– De plant kan niet voldoende verdampen, met bij minder goed weer snel scheuren van de vruchten.

Deze laatste twee kunnen ook door de tuinder veroorzaakt worden,  door het te vroeg en te veel wegnemen van blad

1.6. Voordelen van minder blad aan de planten

– Meer energie over voor de vruchtvorming.

– De tomaten, alhoewel niet in de volle zon, warmen toch beter op en zullen beter rijpen. Dit voordeel kunnen we vooral laten gelden vanaf half augustus om te vermijden dat de vruchten te warm worden en groenkragen krijgen.

– De tomaten en de bladeren drogen sneller op, minder kans op schimmelinfecties.

Deel 1 : besluit.

 Een evenwicht op de tomatenplant tussen blad en vrucht is nodig. Om zo een goede vruchtzetting en voldoende grote vruchten te bekomen, maar ook om de kwaliteit van de vruchten te verzekeren. Later op het seizoen komt meer en meer de nadruk te liggen op minder vocht, snel opdrogen van de plant en zonnewarmte voor de vruchten, zodat ze sneller rijpen.  Er is dan minder blad op de plant gewenst.

Lees nu ook deel 2  Hoe en wanneer blad snijden?

Een artikel om te printen, voor gevorderde hobby-tomatentelers of voor wie ambitie heeft dit te worden.

In dit artikel leer je meer over de groeicurve van een tomatenplant. Wanneer kan je de sterkste groei verwachten? Wanneer zal het met de groei eerder bergaf gaan. Wat zijn de oorzaken daarvan? Wat zijn de signalen die de plant daartoe geeft. En hoe kunnen we daar met de teeltwijze wat op in spelen?

Ook in het licht van blad snijden, leek het mij nuttig even het groeiverloop van een tomatenplant te bespreken. Over blad snijden komt er binnenkort een artikel en blad snijden is des te meer nodig als de plant sterker groeit.

Om alles in een juist kader te plaatsen heb ik even een brochure voor beroepstuinders, uitgebracht halfweg de jaren zeventig, uit mijn archief opgediept. 

“Fysiologische ziekten bij tomaten”, auteur A. Goossens, en uitgegeven door het Tuinbouwbouwconsulentschap van de Boerenbond, die nog steeds correcte informatie bevat die ter inspiratie kan dienen voor de hobbyteler van de middelmatige tot grootvruchtige tomatenrassen in de kas. Ik gebruikte de brochure al eerder ter inspiratie voor dit artikel over bestuiving en vruchtzetting bij tomaat. 

Uiteindelijk bleef er, na een paar keer herschrijven, van de oorspronkelijk tekst niet zoveel meer over, vandaar dat je door te klikken op deze figuurtjes ook de oorspronkelijke tekst nog eens kan lezen.

De teeltwijze van de hobbyteler nu (en toen)  is immers vergelijkbaar met de teeltwijze zoals vroeger ook de tuinders teelden. De kassen waren toen veel kleiner, en lager. Het verluchten van de kas moest manueel en op tijd gebeuren. En water geven, dat moest iedere dag opnieuw bekeken worden of het wel nodig was. Verder waren de rassen minder groeikrachtig en minder productief dan nu, met veel kwaaltjes die je nu in de moderne rassen niet meer terug vindt. En van substraatteelt was nog geen sprake.

Het enige verschil met toen is eigenlijk de rassenkeuze. Terwijl in de jaren zestig F1 hybriden ook bij de beroepstelers nog niet aanwezig waren, zijn deze nu voor iedere (hobby)tuinder verkrijgbaar. Dit is vooral van belang bij de bespreking van “periode C”, verderop in dit artikel.

Grafiek : overzicht van het verloop van de groei van een tomatenplant.

Periode A. De periode van matige groei, vanaf het uitplanten tot ongeveer 10-14 dagen daarna, (periode tot juist voor de  bloei 2de tros)

Storingen
De groei van de plant wordt in de tijd onmiddellijk na het planten dikwijls gestoord. Dit kan één of meerdere oorzaken hebben. Zoals wortelbreuk, beschadiging van de grondkluit, plantbeschadiging, transport, verandering van klimaat, enz…
Wie zelf planten teelt kan veel van deze dingen sterk minimaliseren. Wie zijn planten aankoopt in het tuincentrum zal iets meer van de voornoemde storingen ondervinden. Zoals het hier opgesomd staat, lijkt het wel of dit niet meer goed komt :-). Zo erg is het nu ook weer niet.

Afharden
Hoe dan ook wordt het groeiritme door het uitplanten een beetje verstoord. Dit staat dan wel in verhouding tot de behandeling van de plant en de verandering van het klimaat. Stevig afgeharde planten hebben er het minst van te lijden. ||Afharden van tomatenplanten doe je  door ze eerst nog enkele dagen, in de pot, in de de serre te plaatsen en ze pas enkel dagen later uit te planten. Zowel voor zelf opgekweekte planten uit een andere ruimte, als voor aangekochte planten is dit toch wel een aanrader.||

Het leed verzachten.
Een voldoende warme bodem en aangieten met lauw water bij het planten is ook goed. In die periode zullen we bij warm weer ook meer secuur te werk gaan bij het watergeven. Het wortelstelsel is nog beperkt en de voorraad water waar de plant bij kan is eerder klein. Regelmatig met kleine beetjes water geven is bij warm weer in deze eerste tien dagen dan ook nodig. Zo hou je de plant in de groei en kan ze stilaan haar wortelstelsel uitbreiden.
Verder zorg je natuurlijk voor een plant die nog steeds in de groei is als je ze uitplant. Misschien is het nog nodig om de plant in de pot wat bij te bemesten. Vergeeld blad aan tomatenplanten klaar om uit te planten moet je vermijden.

Inwortelen.
Maar hoe hard je ook je best doet, de plant moet in die periode de tijd krijgen om in te wortelen. En dat alleen is al voldoende opdat de groei de eerste 7-10 dagen eerder aan de zwakke kant zal zijn. Alle bladeren onder de eerste tros zullen dan ook nog niet zo heel groot zijn.

Plantleeftijd.
Tot slot nog dit  : als je zeer jonge planten uitplant zullen deze sneller inwortelen en uiteindelijk al veel vroeger een sterke groei vertonen. De periode van matige groei is dan veel korter. Maar de tweede periode zal des te sterker zijn. Waarschijnlijk in veel gevallen te sterk, met zelfs slechte vruchtzetting en overdreven krulkoppen tot gevolg. Vandaar het advies om een tomatenplant uit te planten als de eerste bloem binnen de week open zal gaan. Wie kleiner plant heeft dus te “te sterke” groeiproblemen. Bij wie groter plant zal de periode van matige groei langer duren en meer zichtbaar zijn. De plant moet dan immers twee dingen doen : inwortelen en vruchten zetten. Dit gaat hoe dan ook onvermijdelijk ten koste van de inworteling die trager zal verlopen.

Foto links : de periode van uitplanten veroorzaakt steeds een lichte storing in de groei (zie ook artikel tomaten planten)

Foto rechts : wie dergelijke kleine plantjes uitplant maakt veel kans om later in periode twee in veel te sterke groei terecht te komen, met vooral hevige krulkoppen en slechte bloemkwaliteit.

.

Periode B. Sterke groei.(vanaf bloei 2de tros tot bloei vierde tros) 

 
Nadat de plant zich aan het nieuwe milieu heeft aangepast kan de tomatenplant plots zeer sterk gaan groeien. Het contrast met de vorige periode kan plots opvallend groot zijn. De planten zijn dan nog niet aangetast door ziekten, de wortels zijn gezond (kurkwortel!) en aan de plant hangen nog geen vruchten (zie trossnoei bij vleestomaten). De wortelvorming wordt nu nog niet afgeremd doordat energie voor de vruchtvorming gevraagd wordt. De wortelgroei is in deze periode maximaal. Ze volstaat ruimschoots voor het gedeelte van de plant dat zich boven de grond bevindt. De groei is in deze periode soms té sterk. Met teveel  bladoppervlakte en/of krulkoppen (artikel) tot gevolg. Ook mergnecrose (zie kaderstuk in dit artikel) kan heel soms een gevolg zijn van overdreven sterke groei.

Enkele kenmerken van de tomatenplant in deze periode van sterke groei zijn:

– De stam in de kop van de plant is dikker dan onderaan.
– Kulkoppen (link)
– Indien geen krulkoppen, dan toch lang en breed blad, met dikwijls korte afstand tussen twee bladeren.
– Steektrossen, vertakte trossen met dubbele bloemen. Scheuten (dieven) die op het einde van de tros groeien.
– Gutteren van de bladeren (zie het artikel Gutteren bij glasgroenten: een aanwijzing van goede groeikracht.)

Op deze foto, ingestuurd door een lezer, zie je dat de plant de eerste periode van matig groei voorbij is en aanzet maakt naar sterke groei. De lichte krulling in de kop van de plant is duidelijk zichtbaar.  De bladeren bovenin de plant zijn groter en langer. En de stengel is eveneens dikker bovenaan dan onderaan.

Foto links : Op deze foto zie je dat er een dief groeit op het einde van de tros. Ook meestal een teken van sterke groei.
 
Foto rechts : ‘s morgen zie je wat druppeltjes aan de bladeren hangen. Dit is geen dauw, maar is afkomstig van de worteldruk (gutteren). Ook een teken van een sterk wortelstelsel.

Wat te doen?

Afhankelijk van de omstandigheden zullen we  proberen die hele sterke groei wat te temperen. Hoe sterk die beheersing van de groei mag zijn hangt af van het groeimilieu en van het geteelde tomatenras. Is het relatief nieuwe grond (d.w.z. grond waar nog nooit of maar één jaar tomaten geteeld werden) of werk je met geënte planten, dan zal de beheersing sterker mogen zijn.
Werk je met oude heirloomrassen of op grond die al bodemmoeheid vertoont, dan zullen de maatregelen ter beheersing eerder zeer beperkt moeten zijn. En in veel gevallen is het zelfs beter niets te ondernemen. Vergeet immers niet dat na deze periode onvermijdelijk een teruggang komt.

Wil de echte Coeur de Boeuf nu opstaan?

Daar de variatie bij de vier Coeur de Boeuf types die dit jaar
als proef geteeld werden opnieuw opvallend was, was het leerrijk en nodig om eens dieper te graven in dit tomatentype.

Dit artikel is geschreven in de veronderstelling dat er zoiets als een originele Coeur de Boeuf bestaat en dat er ook een Coeur de Boeuf type Albenga (Liguria) bestaat. De meeste kwekers van heirloomrassen behouden de naam Coeur de Boeuf enkel voor de originele Coeur de Boeuf. Daarvan bestaan er wel diverse regionale types, dikwijls ook genoemd naar die  regio. De andere vallen dan onder het type Coeur d’Albenga. Dit type is dan genoemd naar de Italiaanse stad Albenga of ook genoemd type Liguria (de regio in Italië waar Albenga ligt). Wordt soms Coeur d’Albenga genoemd, of ook wel ook wel Cuore di Bue di Albenga (Liguria) genoemd.

Enkel de originele Coeur de Boeuf heeft de vorm en de grootte van een ossenhart waarnaar de tomaat genoemd is.  Ook inwendig zijn de vruchten van de originele Coeur de Boeuf niet vergelijkbaar met de Albenga-types. De Albenga-types zijn nadrukkelijk peervormig en matig tot sterk geribd. En zijn dus verre van vergelijkbaar met een ossenhart.

Door dit artikel (10 A4 blz., 30 foto’s) krijgt u een beetje overzicht op de wirwar van Coeur de Boeuf tomaten die hetzij als zaad, hetzij als plantmateriaal in de gangbare tuinhandel verkrijgbaar zijn.  Zodat de keuze om wat te telen als Coeur de Boeuf voor u gemakkelijker wordt.

Er is natuurlijk nog altijd de zeer grote variatie aan Coeur de Boeuf types die wereldwijd bij liefhebbers verspreid zijn. Hopelijk kan er ook daar een beter zicht op ontstaan dankzij de reactiebox onderaan dit artikel.

Andere namen voor Coeur de Boeuf zijn  Cuor Di Bue (It.), Corazon de buey (Sp.), Ossenhart (Nl), Oxheart (Eng.). Nog meer synoniemen “Cuor de Toro”, “Oxheart”, “Bull’s Heart”,  “Italian Oxheart” , “Oxheart Giant”, “Bitchyeh Gertzeh”, “Heart of the Bull”,  “Oxheart Giantissima” enz… Allemaal leuk om eens in Google Afbeeldingen in te geven.

1. Coeur de Boeuf tomaten kopen.

1. 1 De Coeur de Boeuf in de groentewinkel.

1.1.1 The Original

De originele Coeur de Boeuf vind je niet in de groentewinkel (laat maar weten als je weet waar die wel te verkrijgen zijn). Deze tomaten zijn glad, niet of lichtjes geribd en hartvormig. De vrucht heeft brede schouders en een smal uiteinde. De kleur is eerder donkerroze zowel buitenkant als binnenkant. De vrucht is bijna niet hol, bevat veel vruchtvlees en heel weinig zaden.
Original : Deze zaadvaste populatie is al meer dan honderd jaar geteeld en heeft waarschijnlijk als oorsprongsgebied Italië.

1.1.2  The New One

 De  “commerciële” Coeur de Boeuf, die aangeboden wordt in de groentewinkels en warenhuizen lijkt helemaal niet op de originele Coeur de Boeuf.  Het gaat hier eigenlijk om Coeur de Boeuf type Albenga. De vruchten zijn peervormig en afhankelijk van het type sterk of matig geribd. De vruchten zijn iets meer hol en bevatten meer zaden. Alhoewel de vruchten aan de buitenkant soms nog wat onrijp lijken en eerder oranje zijn met zelfs wat groenige vlekken soms, is de binnenkant toch al mooi rijp.
New One : Je zou kunnen stellen dat dit een nieuwe Coeur de Boeuf is die in het laatste decennium door de professionele groentehandel tot leven gewekt is.

1.2 Plantjes kopen van Coeur de Boeuf 

Plantmateriaal van Coeur de Boeuf die je vindt in tuincentra is niet altijd de originele Coeur de Boeuf. Zijn het F1 hybriden die je koopt dan zijn dat altijd tomaten van Coeur de Boeuf type Albenga (zie verder)

De goedkope Coeur de Boeuf plantjes die je ook wel vindt  zijn vrijwel zeker de originele Coeur de Boeuf types. Ze zijn goedkoop omdat het geen F1 hybriden zijn.

1.3. Zaden kopen van Coeur de Boeuf

Zaden van niet-hybriden van Coeur de Boeuf die je vindt in de tuincentra zijn altijd de originele Coeur de Boeuf soorten. De echte Coeur de Boeuf bestaat nog niet niet als hybride (?). Het spreekt voor zich dat je van de originele Coeur de Boeuf zelf zaad kan overhouden.

Koop je hybridezaden van Coeur de Boeuf (voorlopig heb ik enkel weet van verkrijgbaarheid van deze bij Vlaams Zaadhuis) dan zijn dat altijd tomaten van Coeur de Boeuf type Albenga.

2.  De groei van de originele Coeur de Boeuf

2.1 De bladeren en dieven

De groeiwijze van de echte Coeur de Boeuf is niet om aan te zien, de bladeren hangen helemaal naar beneden, lijken wel te lijden  onder chronisch watergebrek. De bladeren zijn bont, ze vertonen alle symptomen van magnesiumgebrek. En toch vertonen alle andere tomatenrassen in dezelfde kas deze bontkleurigheid niet. En tenslotte, om het helemaal mistroostig te maken, rollen de bladeren na een tijdje sigaarvormig op.

2.2 De bloemen

De bloemtrossen zijn sterk vertakt en eveneens afhangend. De bloemen hangen met tientallen aan één tros. Toch is het zo dat hoogstens één derde van die bloemen effectief vrucht zet. Al bij al valt de productie toch nog mee, en hangen er toch wel een vijftal vruchten per tros.

De groeikracht van deze echte Coeur de Boeuf valt eigenlijk heel goed mee. De plant blijft ook na meer dan vijf trossen goed doorgroeien. Enkel het aantal vruchten op de hoger gelegen trossen heeft de neiging om redelijk wat te verminderen.

Deze  opmerkelijke, ietwat mistroostige groeiwijze werd nu al drie jaar na elkaar vastgesteld bij de echte, zaadvaste Coeur de Boeuf types, afkomstig van diverse zaadleveranciers en/of plantenkwekers. Je zou bijna niet geloven dat van zo’n plant toch nog een goede  oogst kan komen. In ieder geval niet een plant om als beginnende tomatenteler mee naar buiten te komen. Ervaren kwekers, maar die Coeur de Boeuf niet kennen, zouden wel eens denken dat je alle zonden van Egypte begaan hebt bij uw eerste tomatenteelt.

2.3 De vruchten

 De vruchten zijn wisselvallig van grootte, maar er zijn altijd wel wat grote vruchten tot 400 gram zijn wel bij. De vorm is hartvormig of omgekeerd eivormig met brede schouders dus en uitlopend op een smal uiteinde. De kleur van de echte Coeur de Boeufs die ik uitprobeerde was is eerder roze, tot zacht rood. De vruchten zijn bij rijpheid vrij zacht en zullen bij de wisselvallige weersomstandigheden wel een barsten. De neiging tot groenkragen is groot. De kleur in de vrucht is dezelfde rozige kleur als buitenkant. Ook zijn er heel wat vruchten die minder groot zijn en zelfs misvormd. Ook de vruchten zijn, net zoals de plant, niet echt een toonbeeld van schoonheid.

3. De groei van de Coeur de Boeuf Albenga (syn Coeur de Boeuf Liguria) 

Het type Albenga wordt al onder diverse soorten hybriden aangeboden, die meestal groeikrachtig zijn, en een vrij goede productie geven. De groei van bladeren en bloemen van het type Albenga is  vergelijkbaar met de klassieke tomaten, alhoewel een goede toeschouwer toch wel de licht hangende en bonte bladeren van de echte Coeur de Boeuf zal opmerken. Opvallend hierbij is dat hoe meer je de typishe Coeur de Boeuf groei van bladeren en stengels opmerkt, hoe meer de trossen op dergelijke planten ook meer vertakt zijn en het aantal bloemen per tros groot is. Het planttype van Coeur d’Albenga kan dus nauw aanleunen bij dat van Coeur de Boeuf, maar dit is niet altijd zo.

Er zijn types die zeer dicht aanleunen bij de groeiwijze van de Coeur de Boeuf en die sterk geribde vruchten geven (Aurea F1, Riviera F1) en types waarvan de groeiwijze slechts weinig opmerkelijk is en die peervormige vruchten geven die minder geribd zijn (Fourstar F1, Corazon F1).

Gelijkenis met het planttype van de originele Coeur de Boeuf of niet, nooit hebben ze de vruchtvorm van een echte Coeur de Boeuf.  De kleur binnenin de vrucht is al mooi rood, terwijl de buitenkant eerder nog wat groen lijkt. Je kan deze vruchten dus al gebruiken als ze van buitenuit nog wat groen lijken.

4. Professioneel onderzoek omtrent Coeur de Boeuf

De indeling zoals hierboven beschreven werd geïnspireerd door een professioneel onderzoek.
Het betrof een tweejarig onderzoek naar diverse Coeur de Boeuf rassen door het proefstation. ”Station Expérimentale Horticole de Bretagne Sud – 56400 AURAY (Fr).” Het volledig pdf-rapport van dit onderzoek vindt u onder deze link : proefresultaten Coeur de Boeuf.(Comparaison de variétés de tomate appartenant au type « Coeur de Boeuf »)

De definitie Coeur de Boeuf, luidt volgens hen als volgt (uit Italiaanse teksten)

• Een gladde tomaat, niet geribd.
• De vorm van een hart, puntige onderkant dus.
• Vleestomaat, zonder holtes, met weinig zaden.
• Roze kleur

Bij het uittesten van diverse tomatensoorten die door de zaadhuizen omschreven werden als Coeur de Boeuf kwamen ze tot volgende conclusies.

Van de 11 rassen getest waren er dus 5 in de vorm van een “hart”, waarvan 3 roze als kleur hadden en  2 rood waren. De roze bevatten minder zaden, de rode meer zaden. Er waren er ook zes bij in de vorm van een peer, meer afgeplat en geribd, allemaal rood,  met meer zaden.

5. Foto’s bij bovenstaand artikel.

(foto’s aanklikken om te vergroten)

Coeur de Boeuf (Diverse zaadhuizen of plantenkwekers), Aurea F1 (De Ruiter), Riviera F1 (Vlaams Zaadhuis) Fourstar F1 (De Ruiter), Corazon F1 (Clause)

5.1. Originele Coeur de Boeuf (Diverse zaadhuizen of plantenkwekers).

I Groeiwijze van de originele Coeur de Boeuf is opvallend, zoals beschreven in 2.1 en 2.2

II  Vruchtkleur en vruchtvorm van de originele Coeur de Boeuf zoals beschreven in 2.3

Onderstaande foto is afkomstig van een eerdere bespreking van deze Coeur de Boeuf op deze tweede pagina over tomatenrassen (klik)

III. Roodkleurige Coeur de Boeuf wordt soms aangetroffen bij liefhebbers,  voldoet dus niet helemaal aan de definitie in paragraaf 4.

IV. Grote bloemtrossen en vooral naar boven toe moeilijker vruchtzetting soms. Vruchtsnoei op de onderste trossen is waarschijnlijk een optie om dit te voorkomen.

V. Vorm en doorsnede van de originele Coeur de Boeuf. Zeer vlezig, weinig zaden, weinig holtes. De laatste foto toont dat deze tomaten perfect geschikt zijn voor de Carpaccio van Coeur de Boeuf tomaten.

5.2. Coeur de Boeuf type Albenga

5.2.1 Aurea F1

I.  Grote, sterk vertakte trossen met in eerste instantie  goede vruchtzetting. Hogerop blijft de groei van de plant tamelijk goed, maar is het aantal vruchten per tros eerder beperkt. Om dit te voorkomen is trossnoei zoals bij vleestomaten aangewezen. Sommige vruchten behouden ook na volledige rijpheid groene schouders.

II. Plantgroei doet wel degelijk aan de originele Coeur de Boeuf denken, maar  iets minder  opvallend.

III. Vruchtvorm en doorsnede. Vlezig, met toch meer zaden en holtes dan bij de originele Coeur de Boeuf.

5.2.2 Fourstar F1

I. Langgerekte, regelmatige trossen. Zeer goede vruchtzetting, goede kleuring en weinig groene schouders. Ook hogerop nog veel tomaten. Een Coeur de Boeuf type Liguria die groeit als een gewone hybride, ook hoger dan vijf trossen.

II. Het planttype is slechts weinig gelijkend op de originele Coeur de Boeuf.

III. Vorm en doorsnede van de vrucht. Vruchten vertonen relatief weinig ribben en hebben een zeer nadrukkelijke peervorm. Vlezig, meer holtes en zaden dan de originele Coeur de Boeuf.

5.2.3 Corazon F1

Grote, onregelmatige trossen, goede vruchtzetting. Wat betreft vorm en uiterlijk van de vruchten vergelijkbaar met Fourstar. Het grootste verschil lijkt de trosstructuur te zijn, vandaar dat deze kan geplaatst worden tussen Aurea en Fourstar in, de groeikracht en vruchtzetting van Fourstar, de groeiwijze van Aurea.

5.2.4 Riviera F1

Lijkt mij de tomaat die het minste te plaatsen is tussen de Coeur de Boeuf types. De typische peervorm of hartvorm ontbreekt veelal en de vruchten zijn vooral plat en geribd. De groeiwijze van de plant lijkt heel sterk op deze van de originele Coeur de Boeuf. Dit ras werd al besproken in dit artikel. Of het zou moeten zijn dat Vlaams Zaadhuis veranderd is van zaadherkomst, want nu (2010) lijkt de tomaat op hun website wel veel meer op Coeur de Boeuf (klik voor de webpagina). Onderstaande foto’s zijn afkomstig van zaden gekocht in 2007. Voor een uitgebreide bespreking van dit Ras, zie deze pagina over tomatenrassen.

6. Besluit : Welke Coeur de Boeuf?

The Original

De meest vlezige tomaat bekomt u enkel door de originele Coeur de Boeuf te telen. Met deze tomaat maakt u waarschijnlijk de beste Carpaccio van Ossenhart. Wilt u in de vrucht alle goede Coeur de Boeuf eigenschappen samen aantreffen, dan moet u deze telen.

Maar dan hebt u wel een plant die minder productief is en er als plant wel heel speciaal en mistroostig uitziet. Voor wie dit niet gewoon is lijkt het wel of er iets mis is met de teelttechniek. Niet echt iets om mee uit te pakken als staaltje van stielkennis. Ook de vruchten zijn eigenlijk niet zo mooi en zouden waarschijnlijk nooit in het winkelschap raken wegens groene kragen en gevoeligheid voor barsten en vrij veel misvormde exemplaren ertussen.

The New One

De Albenga (Liguria) types zijn iets minder vlezig, maar zijn veel productiever. De schaarse plaats in de kas is met dit type alvast beter benut. De wel degelijk grote inspanningen om een tomatenteelt tot een goed einde te brengen, werpen met het type Albenga -(letterlijk en figuurlijk)- vruchten af. De vruchten zijn mooi van vorm en structuur zowel inwendig als uitwendig.

Wat betreft de smaak tenslotte denk ik niet dat er een onderscheid te maken is. Beide smaken goed en zijn zacht en eerder zoet van smaak.

Hebt u andere inzichten omtrent de echte Coeur de Boeuf dan deze die in dit artikel beschreven worden?  Of hebt u specifieke redenen waarom u Coeur de Boeuf teelt? Of wilt u graag helpen om dit artikel te verbeteren en verder aan te vullen?

Laat het dan zeker weten hieronder.  Stuur uw bijhorende foto’s naar lezersbijdrage@plantaardig.com

Update juni 2010 : een reactie over verspenen van tomaten van iemand die 60 jaar geleden bij een tomatenteler werkte vind je onderaan dit bericht.
Van zaad tot tomaat, deel 1. Prachtig mooi verslag met unieke beeldmateriaal van hoe in het verleden tomaten werden gekweekt in het Westland. Gemaakt door L.W. Koppenol.

Collega Guy van www.houtwal.be maakte mij attent op de film van zaad tot tomaat. Want het is een film, geen video! Het woord video was in 1962 immers nog niet uitgevonden. De film toont in 10 minuten de teelt van zaad tot oogstbare vruchten.

Voor beroepstuinders is dit pure nostalgie, maar misschien kan de (beginnende) hobbytuinder er wel wat vanopsteken. De professionele kweekmethode van toen leunde nog heel dicht aan bij de teeltmethodes van de hobbytuinder. Ik heb eventjes een overzicht gemaakt van wat op deze film te zien is. Ook toen ging men al enten!

• 00:29 Aandrukken zaaigrond met plankje, de bakjes zijn helemaal bedekt met grof wit zand.
• 01:00 Zaaien : verdelen van de zaadjes met de losse hand
• 01:10 De plantjes zijn gekiemd, geen idee hoe de zaden afgedekt worden en de zaaikistjes behandeld worden, dit is niet te zien op de video. Er wordt wel zeer dicht opeen gezaaid.
• 01:25 Wat vroeger wel meer gebeurde: een eerste maal verspenen in verspeenkistjes het zijn zeer jonge zaailingen, slechs zaadlobben te zien.
• 02:35 Eerste echte blaadjes gevormd, verspeenkistje dicht gegroeid.
• 02:44 Perspotjes stampen. Blokgrootte 9 cm.
• 03:10 Verplanten : Overplanten van de plantjes in grote perspotten. Dit zijn vrij grote planten
• 03:45 Verspenen : Ook in perspotten zetten, maar dan wel veel kleinere planten, de tussenstap van verspenen in verspeenkistjes is nu blijkbaar ook al overgeslagen
• 04:12 Ja wel! Enten. De zoogenting in jong stadium. Zeer interessant Lees verder Tomaten telen zoals vroeger. →

Ieder jaar in het begin van de teelt worden hier en daar ‘krulkoppen’ bij tomaat gesignaleerd. Krulkoppen zijn een signaal dat de plant heel wat energie over heeft en het gaat ook wel vanzelf weer over. Het verschijnsel is zichtbaar bij planten die al een week of drie geplant zijn, maar die nog weinig vruchten dragen. Toch is het interessant om even na te gaan wat de oorzaken zijn, want veel liefhebbers stellen vragen hierover.

Wat is het?
De hoofdnerf van de bladeren in de kop van de plant krult naar beneden en naar binnen toe, als een varkensstaartje. ’s Avonds is dit verschijnsel zeer frequent. ’s Morgens is het blad dikwijls min of meer recht, of in ieder geval veel minder gekruld.
Wat is de oorzaak?
Als de bladeren zich ‘s morgens wat ontkrullen is het probleem veel minder groot. Want dit betekent dat de plant overdag wel heel wat bouwstoffen (= assimilaten (suikers, zetmeel van de fotosynthese) aangemaakt heeft, maar die ’s nachts opnieuw kon gebruiken (=ademhaling, verbranding) voor de groei van bladeren, vruchten en wortels.
Blijven de bladeren ook ’s morgens zo sterk gekruld? Dan is dit een signaal dat de plant wel zeer veel reservestoffen aangemaakt heeft. De aanmaak van bouwstoffen door de fotosynthese is veel groter dan het verbruik ervan. Door het teveel aan fotosyntheseproducten die niet kunnen getransporteerd worden (zetmeel, suikers) krult het blad. Het verschijnsel gaat dan ook dikwijls samen met een donkere kleur (na de middag)van de bladeren, ’s ochtends zijn de bladeren dan weer bleker. De bladeren zijn ook korter dan we gewoon zijn.
Wat kan je er aan doen?
Korte en donkere bladeren zijn kenmerken die je ook ziet bij planten die heel veel zonlicht ontvangen.
– Een eerste maatregel om het ontstaan van krulkoppen wat in de perken te houden is ervoor te zorgen dat de planten tijdelijk wat afgeschermd worden voor de zon. Doe dit enkel indien het probleem te groot wordt.
– Ook kan het zijn dat de planten wat meer water kunnen gebruiken, dit zal immers het verbruik van de aangemaakte bouwstoffen stimuleren.
– Is er veel zon overdag en lage temperaturen ’s nachts dan zal de plant ’s nachts weinig bouwstoffen kunnen omzetten, met opnieuw een overschot tot gevolg.
– Krulkoppen komen frequenter voor bij sterk groeiende rassen.
– Krulkoppen zijn enkel waar te nemen de eerste weken van de teelt. Eénmaal de plant beladen is met twee tot drie trossen tomaten zal het verschijnsel vanzelf overgaan. Dan heeft de plant immers veel meer energie nodig voor de uitgroei van de vruchten.

Tot slot nog dit : je moet er ook niet teveel aandacht besteden aan dit verschijnsel. Want alles wat je doet om krulkoppen te vermijden zijn ook maatregelen die de groei afremmen. Neem enkel in extreme situaties maatregelen. Het verschijnsel gaat hoe dan ook over. Het enige wat overblijft zijn enkele bladeren aan de plant hebt die een ietwat ‘verfomfaaidd’ uitzicht hebben.

Tijdens de zomer van 2008 werden door mij acht vlot verkrijgbare rassen van tomaten vergeleken. De meeste, zijn verkrijgbaar in het ene of het andere tuincentrum. Zelden vind je ze allemaal in één en hetzelfde tuincentrum. Op één uitzondering na zijn het ook allemaal F1 hybriden. Ze werden gezaaid half maart en geteeld in de kas. U leest en ziet hier de resultaten. Behalve één ras voldoen ze naar mijn gevoel allemaal, en moet de keuze vooral gemaakt worden op basis van de kleur in het onrijpe stadium. Namelijk: zijn het donkergroene, halfgroene of bleke rassen? Wat dit betekent zie je wel op de foto’s. Ook de hardheid van de vrucht kan voor sommigen een parameter zijn.  Wens je tomaten zoals je ze bij de groenteboer ziet liggen, dan zijn er slechts enkele (bleke) rassen aanbevolen.

Wat vooraf ging
Dit nadat in 2007 al enkele F1 hybriden getest werden.  Dan werden Sampei F1, Tamaris F1 en Cristal F1 naar voor geschoven als goede rassen en deze voldoen vanzelfsprekend nog steeds. Cristal enkel als er geen bodemmoeheid is. Het zijn allemaal “bleke” rassen met een goede stevigheid. Je kan de foto’s en de resultaten van deze teeltproef bekijken F1 hybriden bij tomaten : enkele rassen vergeleken(2007). Je leest er ook waarom we steeds kiezen voor F1 hybriden rassen.

***Opmerking. Voor de vruchtgrootte : vergelijk de foto’s, deze zijn steeds op schaal van het kistje waarin de vruchten liggen. Het kistje is 30 cm breed. Ook in het artikel 2007 werd gebruik gemaakt van deze kistjes.

Bespreking van de variëteiten

Agora F1 (Vilmorin)

Tomaat van het donkergroene type, dat wil zeggen een kraag die in het onrijpe stadium groener blijft dan de rest van de tomaat. Een goede groeikracht. De grote, licht geribde vruchten zijn niet helemaal stevig (kunnen lichtjes ingedrukt worden), maar zijn zeker stevig genoeg en dus lang genoeg bewaarbaar. De donkergroene kraag kleurt niet altijd even goed, er zijn soms enkele gele vlekken rond het kroontje. Grotere vruchten vertonen soms één enkele kleine sterscheur vanuit het kroontje. Maar dit is heel beperkt. Zeker en vast een goed ras voor wie zich kan verzoenen met het donkergroene type.

Supersteak F1 (Abraham Sluis, Garden Seeds)

Deze Amerikaanse veredeling is voor mij de revelatie van 2008! Een aanrader voor wie van grote vleestomaten houdt. Ras van het bleke vruchttype. Ietwat eigenaardige, lang gerokken groeiwijze. Zeer grote trossen met dubbele bloemen en dus echte geribde vleestomaten (bonken). Een zeer goede opbrengst dank zij de grote vruchten.

De kleuring van de vruchten is goed. Niet echt intens donkerrood. De stevigheid van de vruchten is zeer goed. De structuur van de vruchten is dan ook echt vlezig. De tomaat is ideaal om te versnijden. Goed bewaarbaar. Vruchtgewicht gemakkelijk tot 400 gram, heel wat vruchten wogen meer dan 500 gram met uitschieters van 800 en 1000 gram. Misschien niet om de hobbykas mee vol te zetten, maar zeker de moeite om een paar planten te hebben voor wie houdt van grote vleestomaten.

Buffalo F1 (Bakker)

Mooie, ronde, grote tomaat van het bleekgroene type. Zeer goede groeikracht, zeer mooie vorm, goede kleuring en stevige vruchten. Kortom, een echte handelstomaat die zo naar de veiling en de winkel kan. Dit ras was trouwens eind jaren tachtig een standaardras bij de Belgische en Nederlandse vleestomatentelers.

Coeur de Boeuf (Aveve)

Deze Coeur de Boeuf is geen f1-hybride en eerder per toeval in deze proef terecht gekomen. Zelden zo’n rare tomatenplant gezien. Gekrulde bladeren tot en met. En alle bladeren vertoonden gele vlekken alsof het magnesiumgebrek was. Nochtans stonden alle andere rassen mooi groen. De plant zelf groeide veel hoger dan de andere rassen en vormde overmatig dieven. De vruchtzetting daarentegen was wel goed. De kleuring van de vruchten was echter ook slecht. En de vorm? Volgens mij zeker niet de echte ossehartvorm. De ossehartvorm staat wel op de verpakking, met een mooie rode kleur. In het echt zijn het eerder sterk geribde tomaten in diverse vormen met een rozige kleur. Mooi voorbeeld hoe je met de verpakking de inhoud kan verdoezelen.

Volgens mijn bescheiden mening zou het zonde zijn om de kleine hobbykas met dit ras te vullen.

Dona F1 (Vilmorin)

Van dezelfde veredelingsfirma als Agora F1 en wat betreft groeikracht en groeiwijze overeenstemmend met Agora F1. Maar de vruchten lijken beter mee te vallen dan deze van Agora F1. De vruchten zijn eveneens met donkergroene kraag (“Frans” type) maar toch minder opvallend dan Agora F1 (halfgroene type). Dit uit zich in een betere kleuring, en ook zijn er quasi geen sterscheuren aanwezig. De vruchten zijn nog altijd groot, maar iets kleiner dan Agora. Ook de hardheid van de vrucht is goed, je kan de vrucht enkel lichtjes indrukken, maar helemaal niet ten koste van de bewaarbaarheid. Ik zou dit tomatenras bestempelen als de “verbeterde” vorm van Agora F1. Zeker en vast een ras om eens uit te testen in de eigen situatie.

Durinta F1 (Somers)

Een mooie, ronde tomaat met goede groeikracht. Vruchten wel vrij klein, maar wel met zeven of acht aan één langgerekt, mooi gevormde tros. Mits trossnoei ook te telen als trostomaat. Een stevige, donkerrode vrucht met goede kleuring, kortom een echte winkeltomaat voor wie niet houdt van de grotere (vlees)tomaten. Ook dit ras was tot voor kort een veel geteeld ras bij de beroepstelers. Dat het eigenlijk een grove trostomaat is blijkt uit de plukbaarheid. Er is niet echt een breukvlak op het kroontje waardoor het plukken van afzonderlijke vruchten al eens moeilijker gaat.

Robin F1 (Sluis Garden)

Een bij heel veel hobbytuinders gekend ras. Een echte, geribde vleestomaat van het donkergroene type. De vruchten zijn toch wel tamelijk stevig. De kleuring is voldoende, ondanks dat het een donkergroen type is. De productie is zeer goed. Zeker een ras, het beproeven waard. Zowat vergelijkbaar met Agora F1. 

Trust F1 (Somers)

Nog zo’n ronde vleestomaat die vijf jaar geleden nog volop door beroepstelers geteeld werd. Op het oog weinig verschil met Buffalo F1.
Uitstekende soort. Ook een stevige, mooi kleurende vrucht, dus een echte “winkeltomaat”.