In dit bericht vindt u de levenswijze, het schadebeeld, de bestrijding, de preventie en duidelijke foto’s van de preimot (Acrolepiopsis assectella)
Schadebeeld
De volwassen preimot heeft een vleugelwijdte van ongeveer 8 mm. De rupsen zijn tot 1 cm lang en geelwit van kleur. De larven van de preimot mineren in het blad en boren verder naar het hart van de plant met gangen in de schacht van de preiplant als gevolg. Kenmerkend is het afgeraspte bladoppervlak dat als ‘zagemeel ‘ achterblijft in het gangetje. De schade in het hart van de plant kan uiteindelijk

Lees verder De preimot is nu actief! →

Een onregelmatige gewasstand en verzwakte groei bij prei kan eventueel een gevolg zijn van een aantasting door de schimmel “rozerot” (Fusarium culmorum). Alhoewel je bij rotting meestal het verband legt met te natte grond hoeft dit niet altijd zo te zijn. Rozerot slaat toe als de plant (tijdelijk) verzwakt is. En deze zomer kon het zijn dat bij de herfst- en winterprei deze zwakte onder andere veroorzaakt was door de hogere bodemtemperatuur en de droogte!

(klik op de foto voor vergroting)

Hoe kan je deze schimmel waarnemen en determineren?
Laat de doorgroei van de prei te wensen over en is de gewasstand onregelmatig, dan is het nuttig eens een plant voorzichtig uit de grond te halen. Dikwijls kan je bij het rooien wat bruine verrotting dicht bij de wortelplaat zien. Niet echt typisch voor Fusarium dus. Het zou ook een (oude) aantasting door preivlieg kunnen zijn. Ook witrot (wit schimmelweefsel, met in een ver gevorderd stadium kleine ronde zwarte bolletjes) kan gelijkaardige bruine verrotting dicht bij de wortelplaat veroorzaken.

Vraag is dus hoe je dan zeker bent dat het Fusarium is of niet?

Nu komt de tip met de plastiekzak goed van pas.
Heb je een schimmelaantasting, maar zie je geen schimmelpluis, breng dan het aangetaste deel van de plant in een plastiekzak en bevochtig lichtjes met fijne nevel en knoop deze dicht. Wacht enkele dagen en ga na of er schimmelpluis aan het groeien is. Zo kan de schimmel veel gemakkelijker gedetermineerd worden.

Dat is het dus wat je ziet op de foto: een zieke preistengel, die drie dagen in een vochtige plastic zak zat.
De roze kleur en het mooie sneeuwwitte schimmelpluis zijn nu duidelijk aanwezig. En laat er geen twijfel meer over bestaan, dit is een aantasting door Fusarium!

Nog meer kenmerken.
In een ver gevorderd stadium, als de rot zich doorzet, kan de hele witte schacht van de prei bruin verkleuren. Zelfs de bladeren kunnen uiteindelijk aangetast worden.

Oorzaken?
Fusarium culmorum of rozerot is een gekende schimmelziekte bij prei.
Het is een zwakteparasiet die kan toeslaan op momenten dat de plant het moeilijk heeft. Zo’n moment is bijvoorbeeld het uitplanten van de jonge preiplantjes. De wortels zijn beschadigd en de overgang van het plantenbed naar de productieplaats is voor de plant zeker en vast een stresserende periode.
Nog een moment dat rozerot gemakkelijk toeslaat is als er wateroverlast is. Langdurig te nat blijven van de wortels zal de groei verzwakken, zuurstofgebrek veroorzaken en de aantasting van Fusarium in de hand werken.
Dit alles wordt nog versterkt door het herhaaldelijk telen van prei op dezelfde plaats. Zo wordt de populatiedichtheid van de schimmel verhoogd en wordt het optreden van de ziekte meer waarschijnlijk.
Droogte!
Fusarium kan dus ook bij droogte toeslaan! Doordat de prei door de droogte moeilijk verder gaat met groeien en sterk verzwakt was, kon de schimmel zich makkelijk vestigen.

Wat te doen?
Jammer genoeg, kunnen we, één maal de aantasting aanwezig, nog weinig doen. Preventie is hier de boodschap.

*Een ruime vruchtafwisseling en vers, groeikrachtig plantmateriaal is daarbij een eerste vereiste. 
*Probeer de plantjes onmiddellijk te verplanten na het rooien op het plantenbed en vermijd dat de worteltjes, ook maar een kleine beetje, opdrogen.
*Plant de prei niet te diep. Diep planten veroorzaakt een moeilijkere weggroei. Het is beter om slechts een achttal centimeter diep te planten en dan later twee keer aan te aarden, dan onmiddellijk op 15 of 20 centimeter diep te planten.
*Je moet er dus voor zorgen dat na het planten de prei vlot kan weggroeien, daarom is ook extreme hitte en droogte bij het planten te vermijden.
*Na een felle, zomerse stortbui die zich zou voordoen de eerste maand na het planten moet de grond losgemaakt worden om wortelverstikking te vermijden.
*Verder moet de bekalking van de tuin onderhouden worden. Een lage pH  staat bekend als nadelig voor de Fusarium-aantasting.

Onopvallend
Trips in prei is niet direct hét insect waar de moestuinder wakker van ligt. Het beestje is met het oog bijna niet te zien en de schade die het veroorzaakt is vooral cosmetisch en weinig opvallend.  De groei van de preiplant heeft er niet altijd onder te lijden.

Warmte en droogte
In 2009 laat het beestje zich wel opmerken. Er worden hier en daar zeer grote populaties trips vastgesteld. Zeker en vast waar er weinig water gegeven werd en de groeikracht uit de plant verdwenen is. De schade is dan opvallend tot op het randje van nadelig voor de groei. 
De warmte zorgt voor een snelle voortplanting van het insect (zie verder). Daarbij komt dat de droogte de bladontwikkeling remt waardoor meer insecten op minder blad moeten overleven.
Het is tijd om eens nader kennis te maken met dit verborgen insect:  De tabakstrips of Thrips tabaci.

Schadebeeld
Trips veroorzaakt witte, ietwat uitgerafelde vlekjes met soms een zilverachtige schijn. De vlekken volgen min of meer de lengterichting van het blad. 
In veel zomers is dit te verwaarlozen voor de hobbytuinder. Dit jaar is  de schade dikwijls toch zeer opvallend.  Zeker waar geen of zeer weinig water gegeven werd tijdens de afgelopen droogte periode. De schade die we zien is zuigschade op de groene bladeren. De tripsen zuigen de celinhoud leeg. Dit zijn eerst geelgroene vlekken, die zich later vullen met lucht. Dit heeft de witte vlekjes op de bladeren tot gevolg. Een deel van de schade is ook veroorzaakt door het afzetten van de eitjes in een door hen gemaakte opening in het bladweefsel.

Deze kleine witte vlekjes vormen voor de groei van de plant en voor de bereiding in de keuken geen probleem. Beroepstelers moeten schade wel zien te vermijden omdat de warenhuizen “vlekkeloze” prei wensen. Prei met teveel tripsschade wordt geweigerd of gedeklasseerd.

Waarnemen.
Tijdens een warme zomer kan in prei heel wat trips voorkomen.  Ze houden zich schuil tussen de bladeren en de schacht, diep verscholen in de plant.  ’s Morgens en ’s avonds komen ze tevoorschijn.  Volwassen trips zijn vrij onopvallend en hebben een bruine kleur. Ze zijn slechts 0,8 -1,2 mm groot. Ze zijn gevleugeld en zeer beweeglijk waardoor ze minder goed waar te nemen zijn dan de larven.  De larven van de tabakstrips zijn ongevleugeld en weinig beweeglijk. Hun kleur is geel tot oranje. Wil je ze goed waarnemen, dan moet je dieper in de plant kijken en al eens een blad uitbuigen.

Snelle vermenigvuldiging. 
Tabakstrips houdt van hoge temperaturen: de ontwikkeling start namelijk pas boven de 11,5 °C.  Bij een gemiddelde temperatuur van 15°C duurt de levenscyclus 65 dagen, bij 20°C 27 dagen. Maar, in een warme zomer, bij een etmaaltemperatuur van 25°C, is er al een nieuwe generatie in 17 dagen! Waarbij iedere trips zowat 70 eitjes afzet. Iedere nieuwe generatie wordt dus vele malen groter dan de vorige. De vermenigvuldiging gaat des te sneller omdat de meeste tabakstrips vrouwtjes zijn en nakomelingen ontstaan zonder dat er bevruchting is.   

Bestrijding.
In koelere, nattere zomers geeft het insect weinig problemen in de groentetuin. Voldoende water geven én de plant nat maken is dan ook een goed middel om de tripspopulatie onder controle te houden. Zorg ervoor dat er ook water in de schacht van de plant aanwezig is. Vergeet niet dat water geven, vooral vanaf eind augustus, aantasting van roest en bladvlekkenziekten sterk in de hand werkt.
Conserve is een welkom, biologisch, middel in de preiteelt. Het bestrijdt de preimot en de preivlieg en het ruimt een flink deel van de trips op, zodat de schade binnen de perken kan gehouden worden.

Misschien zit de klimaatsverandering er voor iets tussen? De mineervlieg is blijkbaar aan een opmars bezig. Afgelopen zomer was het opvallend hoeveel koolgewassen aangetast waren door mineervlieg. (zie artikel Mineervlieg, een nieuwe plaag in koolgewassen!). De seldermineervlieg en tomatenmineervlieg zijn al heel wat langer gekend. Ook spinazie, veldsla en sla heeft wel eens last van mineervlieg.

Mineervliegen zijn kleine vliegjes. De larven van mineervliegen mineren in de bladeren van planten en maken gangetjes in de bladeren. Daarbij laten ze de epidermis (opperhuid van bladeren) onaangetast.

En nu is ook wat prei betreft de kogel door de kerk! Het is mineervlieg! Geen preivlieg! En ook geen preimot (maar dat wisten we al). De trouwe lezer weet wel waarover het hier gaat. Het raadsel in het artikel “Gewoon preivlieg of toch een andere vlieg?” is opgelost!

Wat vooraf ging.

Lees verder Hobbytuinders ontdekken mineervlieg als nieuwe plaag in prei (levenscyclus en preventie) →