Het artikel beschrijft mijn testen, in de loop van 2008, omtrent het opkweken van kastomaten in potten. En volgt op het artikel  over het opkweken van zelf geënte tomaten in de volle grond van de kas.
(artikel 2 ,geënte tomaten opkweken)

Beide artikels hebben eenzelfde doel, namelijk:
het uittesten van alternatieve teeltwijzen van kastomaten voor wie te maken heeft met bodemmoeheid van de kasgrond.
Bodemmoeheid is eigenlijk enkel oplosbaar door het diep uitgraven en vervangen van de kasgrond door onbezoedelde nieuwe tuingrond.

Naast de omvangrijke reeks artikelen op deze website “Groenten in potten” is dit artikel te beschouwen als een praktische handleiding, specifiek voor kastomaten, met de bedoeling om, ter omzeiling van de kas-bodemmoeheid, met zo weinig mogelijk middelen, tot een goed teeltresultaat te komen. Voor de kweek van andere potgroenten is dit artikel niet bedoeld geweest.

De verschillende elementen, werden vooraf met Luc Dedeene uitgebreid besproken. Deze teelttest toont aan dat, mits kleine aanpassingen, de gebruikte methode een goed resultaat oplevert en dat terwijl 2008 voor tal van teelten niet echt het neusje van de zalm was.

Er werd, tezamen met Luc, getracht de gewone kweek van kastomaten te vertalen naar de “teelt in potten” wat betreft gebruikte potten, grondmengsel, basisbemesting, watergift,…

Teeltgegevens

 

° Het plantgoed

• 8 x Hobby F1
• 4 x Tamaris F1
• 1 x Hobby F1 in extra grote pot van 25 liter (bedoeld als  demo-potplant voor mijn terras)
• 1 x Hobby F1 uitgeplant in de  kasgrond zelf (bodemmoeheid!) ter vergelijking met de potplanten

° De potten in pvc

Ik koos voor potten van 15 liter. Dit scheen mij een goede keuze als start voor mijn test. Aangezien er moet getracht worden om de teelt in volle grond, waarbij het wortelstelsel zich uitbreidt in de breedte (en beperkte diepte), te evenaren, is de diameter van de pot best zo groot mogelijk. Met de gebruikte potten van 15 liter was dit 30 cm.

Grotere potten (meer dan 15 liter) zijn evengoed bruikbaar maar zullen meer grond vereisen en dus een duurdere oplossing zijn.

Moeilijkheid bij potplanten is om erin te slagen, door goede keuze van potten, grondmengsel en watergift, het wortelstelsel zich te laten ontwikkelen in de diepte, gezien men in de breedte beperkt is door de diameter van de potten. De wortels van de groeiende plant gaan steeds op zoek naar vocht en voedsel.

De potten werden  in de bodem, d.m.v. een klokboor, voorzien van een vijftal grote gaten (diameter 4cm).  Zo wordt opstapeling van water onderaan de pot vermeden. Anderzijds wordt het  hierdoor ook mogelijk dat het wortelstelsel van de plant door de gaten heen kan doorgroeien, tot in de kasgrond onder de bodem van de pot.

° Het grondmengsel

 

Belangrijk is een zo eenvoudig mogelijk grondmengsel te vinden dat, met een minimaal aantal componenten, zorgt voor een goede waterhuishouding en toelaat dat de voedingsstoffen goed opneembaar zijn.

Ik verwijs hier naar het artikel van Luc Groenten in potten, het grondmengsel, voor goede uitleg omtrent dit onderwerp.

Na uitgebreid consult van Luc, gingen wij akkoord voor volgende samenstelling (*)

De samenstelling voor was dan als volgt:

– 35 % goede, niet vervuilde tuingrond

– 50 % geraniumgrond

– 15 % grof zand

:

 

Als het aantal potplanten gekend is moet men dus gewoon uitrekenen hoeveel liter dit vertegenwoordigt en hierop best nog een reserve van 10% bijtellen. Deze reserve is nodig omdat na enkele weken het niveau van de grond lichtjes kan zakken door de verschillende gietbeurten. Bijvullen met hetzelfde grondmengsel is dan geen probleem.

(*) zie ook het hoofdstuk onderaan dit artikel “Aanpassingen voor de teelt in 2009”

°  De basisbemesting

 

Deze wordt grondig gemengd met het vooraf aangemaakt grondmengsel en was, na grondige berekeningen (vergeleken met de gewone kasteelt) als volgt:

Per 100 liter grondmengsel :

 

– géén zeewierkalk !

– 240 gram gedroogde koe-(+kip+paard) mestkorrels

– 70 gram blauwe korrel (12-12-17)

– 20 gram patentkali (30% + 10% Mg)

° De bijbemesting

Besloten werd te starten met de gebruikelijke bijbemesting met “roze korrel” van 2gr/liter gietwater vanaf de 3de bloemtros en één gietbeurt per week.

° Ingraven en plantafstand

 

Bij het ingraven zorgt men ervoor dat de potrand ongeveer 5 cm of meer boven de kasgrond uitsteekt om vervuiling van het grondmengsel met kasgrond te vermijden.

De plantafstand was ruim : 65 cm tussen de planten in de rij en 75 cm tussen de rijen. De planten van de 2de rij worden best tussen die van de eerste rij gepositioneerd (driehoeksverband).

Teeltverloop

 

27/04/08   Mengen, vullen en ingraven van de potten

 

29/04/08    Inplanten in de potten

Inplanten van 9 planten (5 x Hobby F1 en 4 x Tamaris F1) in de potten.

03/05/08    Inplanten van 3 x Hobby F1 (2de zaaibeurt-planten)

07/05/08    Inplanten van 1 x Hobby F1 in extra (oranje) grote pot van 25 liter (demoplant)

 

Opmerking i.v.m. de watergift

Deze gebeurt tot aan de 3de bloem met regenwater (op kastemperatuur) maar is qua frequentie en hoeveelheid  wel verschillend van de kasteelt in volle grond.

Het is niet gemakkelijk om daar een goede regel voor te maken.

Het idee is om de hoeveelheid water van 6 of 9 liter per week ( volgens zonnige of minder zonnige week) te behouden voor de potplanten, maar het aantal gietbeurten te verhogen (bv. dagelijks, tenzij de plantgrond nog vochtig blijkt te zijn) maar dan telkens 1 of  1,5  liter/gietbeurt te geven. Evenveel water dus als de planten in volle kasgrond maar meer gietbeurten en minder water per gietbeurt. Veel hangt af van de omstandigheden waarin de potplanten opgroeien en hoe men erin slaagt om de kastemperatuur binnen redelijke grenzen te houden.

Zolang de planten nog niet aan hun eerste bloem toe zijn, kan het beter zijn de watergifte wat kleiner te nemen en zeker nooit water geven (steeds ‘s morgens !) als de grond nog vochtig is.

Vanaf de eerste bloem kan men dan bovenstaande regel van 6 of 9 liter/week watergift toepassen, bv. 6 x 1 liter/plant bij minder zonnig weer of 6 x 1,5 liter/plant bij warm weer

Vanaf de 3de bloem geeft men dan, één maal per week, zoals bij kasteelt in vollegrond, de bijvoeding met “roze korrel” bv. 1,5 liter/plant.

Aangezien de watergift héél belangrijk is,kan men best een agenda per week bijhouden om de watergiften te noteren. Ikzelf doe het zo maar hanteer ook de regel dat ik nooit water geef indien de bovenlaag van de potgrond nog duidelijk vochtig is. Geen eenvoudige opdracht dus.

15/05/08    De 1ste bloem in Tamaris F1

21/05/08    De 1ste bloem in Hobby F1

25/05/08    De 2de bloem in Tamaris F1 ,2de bloem in Hobby F1 in beginfase.

 

Dagelijks worden alle dieven weggenomen.Ze slorpen uiteindelijk alleen maar energie op die verloren is voor de opgroei.

 

04/06/08    Alle planten in 3de bloem, 1ste bijvoeding (1×2 liter) met “roze korrel” oplossing

 

14/06/08    4de bloem voor alle potplanten.

 

24/06/08    Hobby F1-plant in extra grote pot verslapt volledig

 

Terwijl de demoplant schitterend opgroeide is ze op één dag tijd plots volledig verslapt. Omdat ik vermoed dat, gezien de extra grote pot, er gebrek is aan water in de diepte, maak ik de buitenrand heel diep los en geef 3 liter water. ‘s Anderendaags staat de plant er terug mooi bij! Blijkbaar is het grondmengsel te weinig doordringbaar.

De demoplant, geplaatst dicht tegen de ingangsdeur van de kas, heeft op latere datum bovendien nog te maken gehad met overdreven tocht wat aanleiding gaf tot paars worden van het gebladerte en uiteindelijk een volledige groeistop van de plant tot gevolg had. De gevolgen van koude tocht zullen in een ander artikel nog in detail behandeld worden….

25/06/08    Losmaken van de grond van alle potplanten

 

Omdat ik vrees dat het probleem met andere planten ook zou kunnen gebeuren, maak ik bij alle planten voorzichtig, rondom de potrand,de grond los in de diepte en geef 1 liter water per plant.

29/06/08    Rooien van één Hobbyplant ter controle

 

Eén Hobby F1 in de hoek van de kas stond er sinds een paar weken niet zo best bij en krijgt stilaan vergeeld en verslapt gebladerte. Ik besluit de plant te rooien om het wortelstelsel en het grondmengsel na te zien. Het blijkt dat het wortelstelsel mooi wit en goed uitgegroeid is maar dat het onderste deel van de potgrond totaal ongebruikt is en ook nooit vocht kreeg bij het water geven.

Opnieuw dus bevestiging dat het grondmengsel misschien onvoldoende doordringbaar is en er zal moeten gesleuteld worden aan de watergift teneinde het vocht tot onderaan in de pot te krijgen.

03/07/08    Maken van een gietgat tot beneden in de potten.

Met een buis van diameter 3 cm wordt tussen de stengel en de rand van de de potten een gietgat gemaakt tot op de bodem van de pot.

Omdat alle planten reeds hun 5de of 6de tros hebben en er in het onderste deel van de pot nog voldoende ongebruikte basisbemesting aanwezig is, ga ik vanaf nu bijvoeding geven met patentkali, 2gr/liter (1 liter/plant) in plaats van roze korrel bijbemesting. Dit zal de vruchten in dit stadium ten goede komen…

09/07/08    Het effect van de vorige actie

Het water geven via de nieuw gemaakte plantgaten en de bijvoeding met patentkali blijkt goed te werken. De planten reageren er heel goed op en hebben nu 5 tot 6 trossen die goed aandikken.

Ik besluit nog een paar maal bijvoeding met patentkali te geven in de komende weken. De normale watergift gebeurt nog steeds dagelijks via de gemaakte gietgaten.

11/07/08    Aftoppen van alle potplanten op 5 tot 6 trossen

 

Hier zijn een paar opmerkingen in verband met
het toppen van de planten

– De dikte van de stengel bovenin de plant (“in de kop van de plant”) en het feit of een plant goed gezond is (zonder bladziekten bv.) zal bepalen of men een plant meer of minder trossen zal laten ontwikkelen. Als de stengeldikte bovenaan de plant beduidend vermindert t.o.v. zijn soortgenoten is dit voor mij een plant die minder trossen zal aankunnen.

– Bloemtrossen maken is niet moeilijk en gebeurt automatisch telkens na 3 bladeren. Belangrijk is dat die bloemtrossen, gezien het teeltseizoen en de staat van de plant, nog wel kunnen uitgroeien tot volwaardige vruchten, zo niet is het verder laten ontwikkelen van bloemen verspilling van energie en dit is ten koste van de rest van de lager gelegen vruchten.

– Aftoppen zal dus eventueel op een verschillend ogenblik, plant per plant bepaald, uitgevoerd worden.

Om na aftoppen de sapstroom in de stengel niet te onderbreken, pas ik de techniek toe zoals in een vroeger artikel reeds uitgelegd, (klik hier) namelijk het laten verder groeien van een dief in de top van de plant boven de laatste bloementros.

– Nu het aantal trossen per plant vastligt bekijk ik bijna dag per dag de groei-evolutie van alle trossen. Zo kan ik, door trossnoei, ervoor zorgen dat ik zo groot mogelijke tomaten bekom op alle trossen.

– Uit de testen van 2008 bleek alvast dat men met potplanten geen wonderen mag verwachten wat de productie betreft, maar wel dat ze op zijn minst de productie bij teelt in de kasgrond evenaren. (en als er bodemmoeheid in het spel is zeker beter presteren)
Ik houd mij dan ook min of meer aan volgende normen :

* 5 tot 6 trossen per plant

* 4 vruchten/tros maximum voor zware (vlees)tomaten zoals Hobby F1 ; 6 vruchten/tros maximum voor de kleinere tomaat zoals Tamaris F1.

13/07/08    Laatste bijvoeding met een oplossing van patentkali.

Hierna wordt er alleen nog sporadisch een weinig water gegeven in de gietgaten

 

15/07/08    Eerste rijping op tros 1 van een paar Tamaris F1 planten

 

De bladeren tot aan de onderste tros worden zorgvuldig tot aan de stengel afgesneden. Wanneer de volgende trossen beginnen te rijpen zal ik, op dezelfde wijze, bladsnoei tot aan de hoogst rijpende tros doen.
Een laatste keer gebeurt dit bij het rijpen van de 3de tros.

Opmerking : de rest van het gebladerte zal later, indien nodig, minimaal verwijderd worden rondom de vruchten als blijkt dat deze verscholen zitten achter het gebladerte en hierdoor niet meer tot rijping zouden komen op het einde van het seizoen (vanaf september).

Het is geweten dat tomaten afrijpen door de temperatuur en niet door licht, wat betekent dat het afrijpen ook kan gebeuren in een donkere ruimte als de temperatuur maar voldoende hoog is.

 

21/07/08    Eerste rijping op een paar Hobby F1 planten.

 

30/07/08    Rijping van de 2de trossen

 

07/08/08    Vervolg van het rijpen (foto’s zijn aanklikbaar)

17/08/08    Het rooien van één Tamaris plant met wortelstelsel-kontrole.

Op één Tamarisplant zijn alle vruchten geplukt. Bij het rooien blijkt dat het wortelstelsel mooi wit tot lichtbeige is en heel degelijk uitgebouwd tot aan de bodem van de pot.

De productie van de plant (6 trossen volwaardige tomaten, 5 tomaten/tros gemiddeld) lijkt mij een degelijk resultaat.

24/08/08    De oogst van de potplanten loopt ten einde

3 potplanten zijn reeds volledig geoogst. Ik voorzie het einde van de oogst binnen een paar weken.

De productie was zonder meer heel goed te noemen, temeer gezien de verschillende correcties welke gedurende de teelt uitgevoerd werden om het resultaat te optimaliseren.

10/09/08    Het rooien van alle potplanten

Hierbij gebeurt controle, plant per plant, van de staat van het wortelstelsel.

Op te merken was :

– mooie witte of licht beige kleur van de wortel: logisch gezien het hier een teelt in “onbezoedelde” grond betreft zodat kurkwortel-ziekte uit te sluiten is.

– Hobby F1 heeft sowieso een uitgebreider (groter) wortelstelsel dan Tamaris F1

– Het wortelstelsel is niet voor alle planten voldoende diep uitgebouwd. Dit zou nog kunnen verbeteren

–  De enige Hobby F1 plant die in volle kasgrond geplant was bleek in zekere mate aangetast te zijn door kurkwortel. (zie foto links)

Rekening houdend met het feit dat de kasgrond op die plaats vorig seizoen tot op geringe diepte (15 cm) vervangen was, viel de kurkwortel aantasting nog mee en had nog niet zoveel invloed gehad op de productie van de plant. Toch toont dit aan dat de kurkwortel-schimmel relatief diep in de grond aanwezig is en zich al heel vlug terug te vinden is in de bovenste grondlaag.

De conclusies bij deze teelt in potten.

Bodemmoeheid
De kweek van potplanten in de kas is, voor wie geen liefhebber is van geënte planten, een goed alternatief, om het probleem van bodemmoeheid te omzeilen

Vroegheid
De teelt in potten kan, in combinatie met de keuze van een vroege tomatensoort, de eerste oogstbare tomaten in de kas opleveren.

Snelle groei
Opmerkelijk is dat de potplanten erg vlug opgroeien na inplanten in de pot : invloed van de soms nog koude kasgrond is sterk gereduceerd en de wortels vinden heel vlug al het nodige  voedsel van de basisbemesting dat gelijkmatig verdeeld is in het grondmengsel.

Potgrootte
Het gebruik van grotere potten dan 15 liter is niet noodzakelijk voor goede resultaten, tenzij de diameter van de potten merkelijk groter is.

Watergift
– De watergift is delicaat en dient frequenter maar met kleinere hoeveelheden te gebeuren.

– Naarmate de teelt vordert is het noodzakelijk om de watergift ook beschikbaar te krijgen in de diepte van de pot

Toppen van de plant
Evaluatie van de groeikracht (stengeldikte) dient plant per plant opgevolgd te worden om het aantal trossen/plant te bepalen en het moment van aftoppen te bepalen.

Bijbemesting
Bijvoeding van  patentkali in opgeloste vorm, in vervanging van de bijvoedingen met “roze korrel” is blijkbaar nuttig als het aantal trossen bereikt is (plant per plant verschillend)

 

Aanpassingen voor de teelt in 2009

 

* Gewijzigd grondmengsel

 

Om het grondmengsel beter doordringbaar te maken voor de watergiften wordt er meer geraniumgrond gepland.

De samenstelling voor de 2009-teelt wordt dan als volgt:

– 35 % goede, niet vervuilde tuingrond

– 50 % geraniumgrond

– 15 % grof zand

 

* Een test met een vooraf gemonteerde gietbuis

 

Het idee is om, tijdens het vullen van de potten met het grondmengsel, vooraleer de planten in de pot te planten, een stuk pvc buis (bv. diameter 30-40mm) bij te plaatsen tussen het midden van de pot en de rand.

De buis reikt tot op de bodem van de pot en is eventueel voorzien van enkele gaten (diameter 12 mm) in het onderste stuk van 10 cm.
De buis is voldoende lang zodat de bovenkant enkele cm boven het grondmengsel uitreikt. Bij de normale gietbeurten kan er dus geen water in de buis terechtkomen.

Tijdens het opgroeien van de plant kan het wortelstelsel mooi rond de buis doorgroeien.Dit is dus beter dan het maken van een gietgat tijdens het opgroeien, waarbij het wortelstelsel kan beschadigd worden.

Als besloten wordt om watergift in de diepte te geven kan men de buis verwijderen en het gietgat dat overblijft, gebruiken voor watergift in de diepte.
Of men kan de buis ter plaatse laten zitten en het gietwater rechtstreeks deponeren in de buis. Eventueel kan de buis een stukje omhoog getrokken worden om het niveau van watergift te wijzigen in de pot.

Deze beschreven methode zal in de 2009 teelt uitgetest en geëvalueerd worden op een aantal planten.

 

Update oktober 2010, na waarnemingen door Herman bij planten die al een tijdje afgeknipt waren, maar waarvan de wortels nog niet gerooid waren.

“Controle op het al of niet aanwezig zijn van kurkwortel gebeurt, plant per plant, en dit onmiddellijk  na het plukken van de laatste vruchten van die plant. Zo ben je zeker dat het wortelstelsel nog actief is op het ogenblik van de controle. Controleren als de allerlaatste plant afgeoogst is  zorgt ervoor dat het wortelstelsel al aan het afsterven is, zodat je verkeerdelijk de indruk hebt dat er een hevige kurkwortelaantasting is.”

Hebt u ervaring met het telen in potten van kastomaten? Hebt u bemerkingen? Uw verhaal en eigen bevindingen verneem ik heel graag. In de commentaarbox hieronder of via lezersbijdrage@plantaardig.com.

Wilt u ook graag telen in potten? Hebt u daarover, na het lezen van dit artikel nog bijkomende vragen? Ze zijn zeer welkom in de commentaarbox hieronder of via lezersbijdrage@plantaardig.com.