Inleiding
Herinnert u zich nog het vorig jaar verschenen artikel “Broccoli in potten”? Verschillende lezers, waarvan sommige geen echte groentetuin hebben, liet ondertussen weten dat hun broccoliteelt in pot een succes was.
In het artikel werd vooraf duidelijk gemaakt dat kolen in pot telen geen evidentie is. Het lijkt het mij niet gemakkelijk een lange teelt van rode kool, witte kool, spruitkool … in pot uit te voeren. Broccoli is een koolsoort die niet zo lang moet groeien en best wat vochtschokken kan verdragen. Dit was vorig jaar de aanleiding om een teeltrecept voor broccoli in pot op te zetten. Lees het artikel hier Broccoli in potten
Bloemkool in pot?
Nauw verwant aan broccoli is de bloemkool. De meer ervaren moestuinders onder ons weten dat bloemkool meer droogtegevoelig is en sneller te lijden heeft als de teeltomstandigheden niet ideaal zijn. De bladeren van de bloemkool blijven dan klein. En bij zo’n bloemkoolplant met weinig blad komt de bloem te vroeg. En is ze te klein. Om voldoende grote bloemkolen te telen is een voldoende grote bladmassa nodig. Die krijg je alleen door een regelmatige watertoevoer en ruim voldoende voeding. En dat is nu net wat in potten dikwijls wel eens misloopt : de watervoorraad kan op één zonnige dag uitgeput raken en ook de voeding is snel opgebruikt, zo bleek ook al bij broccoli in pot.
Zou het dan wel lukken om bloemkool in pot te telen?
Het antwoord is “ja”, zo blijkt uit onderstaand teeltverloop.
Teeltverloop
Wanneer starten.
Je kan een bloemkoolteelt in pot starten vanaf half maart tot ten laatste einde juli. Plant je later, dan is de opbrengst niet gegarandeerd. Hou er rekening mee dat het ongeveer 70-90 dagen duurt vooraleer je kan oogsten, afhankelijk van de grootte van het plantmateriaal en van de weersomstandigheden. Bloemkool die oogstbaar wordt in de volle zomerperiode zal het moeilijkst te telen zijn, wegens te grote waterbehoefte, die in pot moeilijk bij te houden is. Ideale plantperiodes lijken mij dan ook maart en april, om te oogsten bij het begin van de zomer. En ook een herfstteelt van bloemkool, die je dan plant tijdens de maand juli, om te oogsten in september-oktober. Ben je in de zomer alle dagen thuis en kan je iedere dag water geven, dan moet een zomerteelt in potten ook lukken. Zeker als je dan een plaatsje met enkele uren schaduw per dag hebt.
16 maart. Een setje van vijftien bloemkoolplantjes, lopen vorstschade op tijdens een koude nacht. Nochtans staan ze in de plastiektunnel. Bloemkoolbladeren zijn in principe bestand tegen lichte vorst, behalve als de klimaatovergang te groot is. Het bladweefsel is dan niet voldoende afgehard. |
15 april. De planten zijn ondertussen vier weken in potjes van 9 cm gezet en verder opgekweekt, eerst twee weken in de kas, daarna twee weken in open lucht. Behalve een enkel verdroogd blaadje onderaan de plant valt van de vorstschade nog weinig te merken.
|
Afharden en overpotten.
Het ging om een vroege bloemkoolteelt. Je kan begin maart al bloemkoolplantjes vinden in het tuincentrum. Het loont de moeite om al vroeg in het jaar bloemkoolplantjes te kopen. Als je deze vroege plantjes zelf wil telen, dan heb je een kas nodig en heel veel geduld. Nadeel is dat de plantjes die je in het tuincentrum vindt, bijna altijd vrij klein zijn en opgekweekt zijn in een kleine potmaat. Eigenlijk zijn deze plantjes te klein om zo vroeg op het jaar al uit te planten in de tuin. Je zet ze dus best eerst over in een grotere potmaat, om ze dan begin april, als een grotere plant met steviger blad, in de tuin te planten. Om in pot te telen is deze vroege teeltperiode interessant omdat er dan nog minder verdamping is. Althans, zo zou het moeten zijn. Maar het voorjaar 2011 bleek één van de warmste en droogste ooit. Het experiment met de bloemkool in pot was dus meteen een test alsof het zomer was.
Alle plantjes die je koopt in het vroege voorjaar moeten afgehard worden. De overgang van de warme serre van de plantenkweker en het tuincentrum naar de nachtelijk voorjaarskoude kan te groot zijn. Zo kon ik dit voorjaar zelf ondervinden. Het is algemeen bekend dat bloemkoolbladeren best wel een paar graadjes vorst kunnen verdragen. Dus zette ik de plantjes, om ze niet te bruusk af te harden, eerst in een niet verwarmde plastiektunnel. En toen zag ik de volgende dag voor het eerst in mijn leven door vorst beschadigde bloemkoolplantjes! Het had ‘s nachts een drietal graden gevroren, en blijkbaar ook in de tunnel. Afharden is dus absoluut noodzakelijk bij plantjes die je in het tuincentrum koopt.
De plantjes, in kleine perspot werden overgeplant in een plastiek pot van 9 centimeter. Met de bedoeling het merendeel ervan half april in de moest tuin te planten. Bloemkoolplantjes met zo’n kleine potkluit en zo weinig blad doen het niet zo goed bij een vroege planting. De aanpassing is te groot. Het is beter eerst een krachtiger wortelstelsel en wat steviger bladeren te telen vooraleer ze in de moestuin te zetten.
Uitplanten in grote pot.
15 april. Ondertussen hebben de planten een vijftal goed ontwikkelde en stevige bladeren en een doorwortelde potkluit, tijd om uit te planten in een grote pot van 20 liter. |
15 april. Eén van de basisregels bij telen in pot: uitplanten langs de rand en de planten ietwat schuin zetten zorgt ervoor dat de planten veel meer ruimte hebben. Bij tal van teelten in pot kan je dit toepassen. |
Bloemkool neemt, ook in vollegrond, meer plaats in dan broccoli. De bladeren zijn veel groter. Dat blijkt ook uit de veel grotere aanbevolen plantafstand bij bloemkool dan bij broccoli. Vier bloemkoolplanten is dan ook net iets te veel om in een pot van 20 liter te telen. Bij broccoli lukte dat nog net. Maar vier bloemkoolplanten zouden echt wel plaats tekort komen. Drie bloemkoolplanten in een pot van 20 liter lijkt mij haalbaar. Het kan natuurlijk nog gemakkelijker als je in dezelfde bloempot maar één of twee planten zet. Dan droogt de pot minder snel uit, en is ook de voeding minder snel uitgeput. Maar, dan komt de teelt veel duurder (potgrond) uit. En is het voordeel dat je door in potten te telen op een kleinere oppervlakte meer groente kan hebben, teniet gedaan.
Kies voor het grondmengsel een goede kwaliteit potgrond. En meng deze met wat grond uit de tuin. Het mengsel moet goed doorlaatbaar en tegelijk vochthoudend grondmengsel. De richtlijn is zo’n 50% kwaliteitspotgrond en 50% tuingrond. Heb je te maken met vrij stugge (zware) tuingrond (klei, leem) neem dan meer potgrond.
Wil je meer info over het grondmengsel, lees dan het 4de artikel uit de serie groenten uit pot.
De werkwijze is dezelfde als bij broccoli. Hier volgt ze nog even in het kort. De pot nog niet helemaal opvullen met grond. Zodat je later nog wat kan aanvullen om de plantvoet te verstevigen (naar analogie met het aanaarden in de vollegrond). De planten langs de rand van de pot zetten. Je mag ze gerust wat dieper planten, maar nooit dieper dan tot het hart van de plant. Zet ze wat schuin, naar buiten toe, en plaats er een stokje bij om het zo te houden.
Weelderige groei.
Wat opviel was, toch zeker de eerst weken, de weelderige groei van de bloemkool in pot ten opzichte van de teelt in open lucht. Maar dat was niet echt verwonderlijk, gelet op het zeer droge voorjaar. De bloemkolen in de vollegrond hadden daar meer van te lijden, omdat ze de hele dat in de volle zon stonden en meer blootgesteld aan de wind. Ondanks dat ze water kregen verliep de groei in vollegrond toch sterk vertraagd.
8 mei. De groei verloopt de eerste weken weelderig. De bladeren groeien flink uit. |
8 mei. Ook in pot weten de slakken de malse koolbladeren te vinden. |
Bijbemesting
Opvallend was dat, net zoals bij broccoli, een bijbemesting tijdens de teelt absoluut nodig was. De frisgroene kleur van de bladeren maakte plaats voor een eerder grijze kleur met paarse schijn. De bladranden werden paars en de onderste bladeren vergeelden. Allemaal tekenen van voedingsgebrek. Bijbemesting was dus noodzakelijk. Wacht niet tot je deze kenmerken ziet, maar gebruik een bijbemesting als de planten halfweg hun groei zijn. Net voor het begin van de koolvorming kan er dan een tweede bijbemesting gegeven worden. De start van de koolvorming is het moment dat de hartbladeren in de kool niet meer rechtop groeien, maar krullen in het hart van de plant.
Omdat bloemkool een gulzige plant is, is de bemesting een belangrijk punt. Hopelijk hebt u even de tijd om het 7de artikel van de serie groenten in pot door te nemen. Je vindt in dat artikel de verschillende mogelijkheden van voorraadbemesting (toevoegen aan het grondmengsel) en bijbemesting (tijdens de teelt).
29 mei Net voor de koolvorming wordt de groei minder en de kleur van de bladeren verandert. Onderste bladeren worden geel. De voeding is uitgeput. |
 29 mei. Bij bloemkool wijst een paarse verkleuring op stikstofgebrek. Je kan de paarse kleur het eerste opmerken langs de randen van de bladeren. |
17 mei. Een warme zonnige dag en één van de drie planten toont duidelijke verwelking. Ook de dagen voordien viel het al op dat deze plant niet meer zo snel groeide als de andere twee. |
Oorzaak gevonden! Maden van de koolvlieg! |
Koolvlieg!
De koolvlieg was dit jaar, door de warmte al vrij vroeg actief. Voorzorgsmaatregelen had ik niet genomen omdat ik hoopte dat de koolvlieg de bloemkolen tussen de vele andere planten op het terras niet zou vinden. Er stonden immers ook veel schermbloemigen (wortelen, pastinaak, selder) en uisoorten (oerprei, Egyptische ajuin) in pot. Geurverwarring heeft dus niet geholpen. De groentetuin ligt vlakbij en de koolsoorten waren er sterk vertegenwoordigd.
Na een tijdje was het opvallend dat één van de drie bloemkoolplanten duidelijk kleiner was dan de rest. De groei was geremd. Het was eerst niet duidelijk waarom, maar als het wat warmer weer werd, hing de plant slap. Controle van de wortels kon de koolvlieg als dader aanwijzen. Het gebruik van een koolkraag, kan, ook bij de teelt in pot, aangewezen zijn.
Koolvlieg en aanaarden : opgelet!
Het is bekend, dat als de koolvlieg zijn eitjes aan de voet van de plant afgezet heeft en je er daarna aarde opbrengt, de kans op uitkomen van de eitjes vele malen groter wordt. Achteraf bekeken is het dus niet altijd een goed idee om broccoli of bloemkool in pot aan te aarden. Maar, als er in de buurt geen groentetuin is, lijkt mij de kans op koolvliegaantasting wel heel klein. Aanaarden doe je pas als je zeker bent dat de koolvlieg nog geen eitjes afgezet heeft.
Vroege oogst
In de potten was er in de voormiddag wat schaduw en stonden ze gedeeltelijk beschut tegen de wind. De planten in pot ontwikkelden sneller en vormden meer blad dan dan in de vollegrond. Door de beschutte standplaats en het mooie weer in het voorjaar kon er op 22 juni al uit de pot op het terras geoogst worden. Dit was een achttal dagen vroeger dan de oogst uit de moestuin.
12 juni. Een goed gevulde pot. Misschien zou drie planten in één pot toch te veel van het goed geweest zijn? |
19 juni. De bloemkool is al flink gegroeid. |
Ook in pot is afdekken van de kool met een omgeknakt blad nodig voor een mooie witte kleur. |
Oogst van twee goed uitgegroeide bloemkolen op 22 juni. |
Na de oogst kon je de poppen van de koolvlieg vinden in de potgrond. |
Het is duidelijk dat de stam van de bloemkoolplanten aangewreten werd door de koolvliegmade. Dank zij de regelmatige watergift en nieuwe wortelvorming hoger op de stam is de schade bovengronds beperkt gebleven. |
Samengevat : aandachtspunten bij bloemkool in potten
- Je kan bloemkool in pot planten van half maart tot de laatste dagen van juli.
- De beste periode om dit eens uit te proberen is maart, april en juli. Zo vermijd je dat de koolvorming moet gebeuren in de warmste periode van het jaar en vochtschokken de groei verstoren.
- Neem een ruime pot van 20 tot 25 liter.
- Zorg voor een luchtig, en toch vochthoudend grondmengsel.
- Plant de drie bloemkool planten langs de buitenkant van de pot, maximaal één plant per 7 liter grondvolume.
- Doe vanaf halfweg de groei aan bijbemesting, een tweetal keer bijbemesten is aangewezen.
- Vermijd paars en geel blad, dit wijst op voedingsgebrek, onmiddellijk bijbemesten dan. Beter is het om niet zo ver te laten komen.
- Vermijd droge potten, de groei mag nooit stil vallen.
- Controleer regelmatig op ei-afzet van vlinders en verwijder deze onmiddellijk.
- Wees aandachtig voor koolvlieg. Worden in de buurt kolen geteeld, dan is er ook in pot een kans op aantasting. Gebruik dan koolkragen.
Als reactie op het artikel over de weeuwenteelt van bloemkool laat Cor ons weten hoe hij al verschillend jaren deze speciale teeltwijze aanpakt. Het werd een praktische handleiding met foto’s en boordevol realistische tips. Zijn leuze om dit artikel hier te publiceren is : “Het leed dat je normaal ondervindt bij het uitproberen kun je met dit artikel wel vergeten”.
“De laatste twee dagen van september en begin oktober worden de eerste weeuwenbloemkolen gezaaid. Dit zijn de hele vroege zaaiingen. Om de vroegheid nog beter te maken moeten deze overwinterd worden in stenen bloempotten van dertien centimeter. Uit proeven, jaren na elkaar uitgevoerd door het proefstation te St.-Katelijne Waver, blijkt dat de planten opgekweekt in stenen bloempotten steeds het vroegst in productie gaan. Latere weeuwenteelten worden van tien tot twintig oktober gezaaid. Deze planten kunnen overwinterd worden in plastieken potten van 10 cm. Eind oktober kan ook nog gezaaid worden en dan overwinterd in grote perspotten of bloempotjes, maar hier is januarizaai te overwegen als alternatief.”
Nu het warmer wordt moeten we zeker rekening houden met de koolvlieg die wakker wordt. Plant u binnenkort broccoli, bloemkool, rode kool, witte kool, savooikool, spruitkool neem dan uw voorzorgen. Bloemkool en broccoli lijken wel de lievelingskolen van de koolvlieg.
Onlangs stond hier een artikel over de 
Opvallend zijn de smalle, tot spitse bladeren van groene bloemkool. Ook zonder koolvorming kan je zo al zien dat je niet met een witte bloemkool te maken hebt. Deze spitse smalle vorm van de bladeren kan je ook zien bij paarse bloemkool en bij Romanesco.
Vanaf dit voorjaar stijgt het aanbod minibloemkolen onder het Flandria-label. Hiermee speelt men in op de maatschappelijke trend van het groeiende aantal alleenstaanden en kleinere gezinnen. Dergelijke gezinnen vinden gewone bloemkolen vaak te groot.
Wie in West-Vlaanderen rondtoert tijdens deze dagen heeft het zeker al gemerkt : de oogst van de bloemkool tweede vrucht (*) is volop aan de gang. Het uitzonderlijk zachte weer zorgt ervoor dat de groei van de bloemkool in een stroomversnelling komt. Vorige week was de groei er met het schrale, droge weer helemaal uit. Sommigen gingen zelfs aan de slag met de beregening. Maat dit is nu niet meer te merken.