Misschien zit de klimaatsverandering er voor iets tussen? De mineervlieg is blijkbaar aan een opmars bezig. Afgelopen zomer was het opvallend hoeveel koolgewassen aangetast waren door mineervlieg. (zie artikel Mineervlieg, een nieuwe plaag in koolgewassen!). De seldermineervlieg en tomatenmineervlieg zijn al heel wat langer gekend. Ook spinazie, veldsla en sla heeft wel eens last van mineervlieg.
Mineervliegen zijn kleine vliegjes. De larven van mineervliegen mineren in de bladeren van planten en maken gangetjes in de bladeren. Daarbij laten ze de epidermis (opperhuid van bladeren) onaangetast.
En nu is ook wat prei betreft de kogel door de kerk! Het is mineervlieg! Geen preivlieg! En ook geen preimot (maar dat wisten we al). De trouwe lezer weet wel waarover het hier gaat. Het raadsel in het artikel “Gewoon preivlieg of toch een andere vlieg?” is opgelost!
Wat vooraf ging.
Het begon allemaal met het commentaar van Henri Daenen uit Genk op het artikel van de preimot Op het eerste zicht heel mysterieus. Maar Jan Segers herkende het probleem en stuurde een aantal foto’s in. Het was nu duidelijk dat het een vlieg betrof, maar welke? Preivlieg was een optie, maar het was toch wel wat laat op het seizoen en de prei was eigenlijk te dik om nog last te hebben van de preivlieg. Dit was het moment dat GroentenInfo de hulp inriep van verschillende professionele onderzoekers. Zij konden echter niets met zekerheid beamen. Jan was bereid poppen op te sturen naar het proefstation van Kruishoutem. Waar onderzoeker Luc Dereycke bereid was de zaak verder op te volgen. Ondertussen bleven de reacties van hobbytuinders toestromen. Wel zo’n 30 hobbytuinders maakten melding van het probleem. Maar geen enkele professionele tuinder of onderzoeker die er ooit mee te maken had.
Het grote nieuws
Vorige week dan het grote nieuws. Onderzoeker Luc Dereycke stuurde mij een kopie uit het Duitse vakblad voor de professionele tuinbouw Monatsschrift waar de beschreven symptomen absoluut overeenkwamen met wat in de vele commentaren van hobbytuinders terug te vinden was. In Duitsland geen onbekende blijkbaar.
En nu ter zake
In het artikel bespreekt men het schadebeeld van de Napomyza
gymnostoma, in het Duits Lauchminierfliege genoemd. Door te gaan zoeken op deze wetenschappelijke naam blijkt de plaag ook “nieuw” te zijn in Engeland. Daar heeft men het over de Allium Leaf Miner (klik). Ook in Zwitserland heeft men er een artikel over gepubliceerd (klik hier, pdf).
Het gaat hier om een relatief nieuwe plaag die komt overgewaaid uit Centraal Europa en via Zuid-Duitsland naar onze contreien komt.
Vooral in het Zwiterse artikel zijn de foto’s op bladzijde 2 heel duidelijk en bewijzen dat het wel degelijk om een mineervlieg gaat.
Levenscyclus
Het insect heeft een opvallende levenscyclus, die perfect de gesignaleerde schade van de lezers verklaart.
Generatie 1
Vlucht en eiafleg vanaf april tot mei. Mineervliegen maken voedingsstippen met hun legboor. Een eerste teken dat de mineervlieg actief is. De eitjes worden afgelegd aan de basis van de bladeren of in de schacht van de prei. De larven die daaruit ontstaan voeden zich en banen zich een weg naar beneden in de schacht van de prei, waar ze verpoppen vanaf einde mei/begin juni gevolgd door een
diapauze (rustperiode als pop) in de plant tot september.
Generatie 2
Deze mineervliegen kennen hun vlucht en eiafleg vanaf september tot november. Het zijn de larven van deze generatie die verantwoordelijk zijn voor de schade gesignaleerd door vele hobbytuinders.
Vanaf november overwinteren de larven als pop in de prei.
Dit alles verklaart waarom
– de plaag bij prei voorkomt in het najaar, vooral bij late herstprei en winterprei. Bij het verschijnen van de eerste generatie is er immers nog niet veel prei geplant.
– de poppen in de prei te vinden zijn.
Opvallend
Het valt op dat het insect ’s zomers in rust gaat en laat in het najaar opnieuw actief wordt. Terwijl wortelvlieg, koolvlieg, motten enz.. het stilaan voor bekeken houden eind oktober blijft deze mineervlieg nog actief. Zouden de zachte winters van de afgelopen jaren de plaag in de hand gewerkt hebben?
Wat te doen?
Gewasresten opruimen
Het insect overwintert als pop in de prei. Het is dus belangrijk de prei zorgvuldig en volledig te rooien, en daarna niet schoon te maken in de tuin. Zo kun je ervoor zorgen dat alle poppen in vuilniszak terecht komen en niet in de groentetuin overwinteren. Wie zijn gewasresten in de tuin achter laat zorgt voor extra plaagdruk het volgende jaar.
Insectengaas langer laten liggen op de prei moet de plaag terugdringen. In tegestelling tot wat vroeger beweerd werd, zal de hobbytuinder die last heeft van deze mineervlieg zijn insectengaas laten staan tot november!
Update: Het commentaar van Danny onderaan dit bericht doet er ons aan herinneren dat mineervlieg klein is, kleiner dan koolvlieg of preivlieg. De maaswijdte van het gaas mag maximum 0,8 mm zijn!
Schadedrempel verhogen.
De schade is, heb ik de indruk, in de meeste gevallen voor de hobbytuinder niet catastrofaal. Het gewas is niet verloren, maar er is wel meer verlies bij het schoonmaken. Het gebruik van een gewasbeschermingsmiddel is dan ook een keuze die wel overwogen moet worden.
Bespuitingen zijn niet noodzakelijk, gelet op de niet vernietigende schade, maar als er toch voor gekozen wordt, moeten ze vanaf eind september of oktober uitgevoerd worden, en enkel vanaf het moment dat je de voedingsstippen waarneemt.
Als je geen voedingsstippen waarneemt dan moet er ook niet behandeld worden. Ook wie er geen erg in heeft dat er wat gangetjes in de prei zijn hoeft niet te spuiten!
Gebruik een insecticide tegen bijtende en zuigende insecten. Pyrethrum, het biologische, maar helaas breedwerkende middel, is een mogelijkheid. Daarvan zijn diverse merken in de handel te koop. Nadeel van het middel is zijn heel korte werkingsduur. Voor rupsen en bladluizen is dit geen probleem, voor mineervlieg wel daar deze zeer mobiel zijn en daags na de bespuiting opnieuw kunnen komen aangevlogen. Van eitjes die pas enkele dagen later uitkomen worden de maden ook niet bestreden.
Een interessant middel is Conserve (artikel op GroentenInfo) op basis van de actieve stof spinosad aangewezen. Het middel is afkomstig van een extract van een bacterie en is veilig voor heel wat biologische bestrijders. En erkend in de preiteelt. Het is dus selectiever dan Pyrethrum. Het is actief tegen mineervlieg, groentevliegen, rupsen en tripsen. Daarbij heeft heeft het een beschermende werking gedurende zeven tot tien dagen. Bladluizen worden niet bestreden. Het spaart lieveheersbeestjes, maar het is wel gevaarlijk voor bijen zolang het niet opgedroogd is. Niet op bloeiende planten gebruiken dus.
Het middel staat op de Europese lijst van de stoffen toegelaten in de biologische landbouw.
Foto : Merkt u deze symptomen (voedingsstippen) op de prei, dan is de mineervlieg actief geweest en kunt u binnenkort larven verwachten. Het zijn de voedingsstippen die de aanwezigheid van de mineervlieg verraden. (Bron foto)
In de professionele vakpers is, naar aanleiding van de signalering op deze website, een artikel verschenen over de mineervlieg bij prei. Klik op de afbeelding hiernaast om het te lezen.
Voorschriften bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
(zie voor de volledige tekst : bayergarden.be)
1. Lees aandachtig de gebruiksaanwijzing op het etiket
2. Beschermende kleding dragen
3. Bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen niet eten, drinken of roken
4. Dosering nauwkeurig vaststellen
5. Slechts zoveel spuitvloeistof gebruiken als nodig is
6. Windstilte en koele temperaturen afwachten
7. Alle gebruikte gereedschappen zorgvuldig schoonmaken
8. Na toepassing zorgvuldig wassen
9. Gewasbeschermingsmiddelen veilig bewaren
10. Wachttijd in acht nemen
Als de larven in het poreiwit ingedaald zijn, kan er dan nog (in november) ingegrepen worden om de verdere beschadiging te voorkomen?
Nee, dan is het niet meer mogelijk om op een verantwoorde wijze in te grijpen. Dit moet eerder gebeuren, als de larven nog aan het oppervlak zijn. Of de eiafzet verhinderen.
Beste,
Vorig najaar en deze winter heb ik heel wat schade in mijn winterprei vastgesteld door de poppen van wat nu dus de mineervlieg blijken te zijn (ondanks het kweken van de prei onder insektengaas). De laatste weken stel ik vast dat mijn plantui het absoluut niet goed doet (afsteven stengels, gedraaide stengels). Wanneer ik een aangetaste ui opensnijd denk ik in de knol dezelfde poppen aan te treffen als die in mijn winterprei. Kan het zijn dat het hier ook over een aantasting van de mineervlieg gaat? Zo ja, hoe pak ik dit best aan?
Ergens op deze site heeft een lezer dit ook al gemeld. Het is zeker mogelijk dat ajuin daar ook last van heeft. Volgend jaar planten onder insectengaas is de beste oplossing.
Ajuin, sjalot en prei steeds kweken onder insektengaas. Hier begint het probleem pas, het schijnt dat er gazen bestaan met een verschillende maaswijdte! Ikzelf gebruik al jaren insektengaas en ik zou het niet weten van welke maaswijdte, heb wel goede resultaten. Ik kan niet meer zonder. Uiteraard als er geen schade meer zou zijn door een ander hulpmiddel zonder de visuele vervuiling door telen onder gaas dan ben ik uiteraard een en al oor. Groetjes Tuinman Peter.
Geachte heer/mevrouw,
Via deze weg wil ik u graag informeren over de 4-Pots en 6-Pots PottenPers. Onlangs op de markt gebracht door Jans Bos T&A. Volledig vervaardigd van 304 RVS.
2 typen. Voor meer informatie http://www.pottenpers.nl
Dank u wel,
Leander Bos
Beste Wim, water in bladeren laten staan lijkt mij een vreemde methode. Preivlieg eitjes worden aan de voet van de plant gelegd en de larven gaan naar de wortels. Preimot en mineervliegeitjes worden juist hoog in het blad gelegd. Misschien bestaat er verwarring met thrips bestrijding: die zitten inderdaad net op de plek waar de bladeren uit elkaar gaan.
Een biologische preimotbehandeling kan inderdaad gebeuren door er voor te zorgen dat er steeds water in het preihart blijft staan, als preimineervliegeitjes ook worden afgelegd in het hart van het plantje dan zou deze teeltmaatregel ook kunnen helpen. Groetjes Peter Dewulf
Goedendag Tuinmannen en Tuinvrouwen,
De laatste 30 jaar prei verbouwd zonder bestrijdingsmiddelen en/of insectengaas te gebruiken. Ook voor de toekomst wil ik geen bestrijdingsmiddelen gebruiken. Dit jaar is de eerste naar wat nu blijkt “Mineervlieg” in de pei aangetroffen. Er wordt gesteld dat de eerste generatie weinig schade zal aanrichten omdat er dan nog weinig prei geplant is.
Bij mij staat er dan wel prei op het zaaibed om uitgeplant te worden. Kan iemand daar wat van zeggen? Verder heb ik eens de tip gekregen om preivlieg of preimot te bestrijden selectief te beregenen. Hierbij is het de bedoeling dat er constant iets water tussen de bladeren staat zodat de eitjes niet gelegd kunnen worden. Ik heb dit nog nooit uitgeprobeerd. Ik vraag mij af of het zou kunnen werken en of de prei tegen dit constant nat houden kan. Heeft iemand hier een mening over en/of ervaring mee? Uit bovenstaande reactie van Bart begrijp ik dat ook de uien aangetast kunnen worden.
Graag een reactie.
Groetend,
Wim
Vorig jaar (2008) eerste keer dit probleem in mijn prei gezien (ik gebruik geen spuitmiddelen).
Dit jaar – 2009 – was rampzalig: alle planten flink aangetast (> 5 poppen per plant). Na eerste vorst begonnen planten krom te trekken en om te vallen. Ik weet niet of dit symptoom een gevolg is van de mineervliegschade in combinatie met de vorst, of dat het los staat van de mineervlieg.
Ander opvallend punt: in de periode april/mei (1e vlucht mineervlieg) had ik zeer zware vraatschade (ik dacht toen aan uivlieg (=preivlieg), maar denk nu dat het de mineervlieg was: schade begon nl. in bladpunt, niet vanuit voet) in al mijn ui zaailingen. De prei zaailingen in hetzelfde bed hadden toen nog nergens last van (!). Ik vermoed dat de poppen uit mijn aangetaste ui zaailingen met de 2e vlucht mijn prei hebben aangetast (er was nauwelijks ui meer over). Mogelijk heeft de vlieg voorkeur voor ui? Misschien is een lok-rijtje uien een mooie indicator voor de aanwezigheid van de vlieg?
Bart, Weert (NL)
Dit jaar (2009) vliesdoek aangeschaft (nb dat is iets anders dan insectengaas). Ik ga het daarmee proberen.
Het waren wel de laatste meters van de rol bij Vreeken zaden dus of het nu nog te krijgen is….?
Overigens was dit afgelopen seizoen (2008) de aantasting van de prei veel minder dan in 2007. Terwijl ik er niets aan gedaan heb.
Beste Danny,
Ook bij u dus een compleet nieuw verschijnsel en het bewijs dat insectengaas tot nu toe effectief was.
Verspreiding via de grond lijkt mij onmogelijk, tenzij er poppen in de grond aanwezig zijn voor het insectengaas geplaatst wordt.
Waarschijnlijk is een probleem met de maaswijdte van het insectengaas.
Mineervlieg is slechts 2 tot 3 mm lang. Koolvlieg is 4 tot 7 mm lang. Natuurlijk zijn de vliegjes wel smaller. Met als gevolg dat de maaswijdte voor koolvlieg maximum mag 1,35 mm zijn.
Maar, voor mineervliegen wordt in de vakliteratuur geadviseerd een maaswijdte van maximum 0,8 mm!
Let goed op bij de aankoop van insectengaas, er is ook insectengaas te krijgen van 0,75×0,5 mm en dat moet zeker volstaan, ook voor de mineervlieg.
groeten,
Luc
http://groenten-boek.plantaardig.com
Geachte,
Houden de insectegazen verkrijgbaar voor hobbytuinnierders dit insect tegen?
Ik gebruik dit reeds 20 jaar en alleen vorig jaar hadden we last met aangevreten gewassen. Kan deze vlieg onder het aardoppervlak kruipen om bij de gewassen te geraken.
Een andere mogelijkheid hadden ze niet.
Danny