Auteur van dit artikel : www.weekbrailleliga.be.
Dit is de boodschap die de nieuwe preventiecampagne van de Brailleliga draagt, en die van 13 tot 26 september over heel België wordt verspreid. Ontdek de verschillende activiteiten die doorheen de week worden voorgesteld op www.weekbrailleliga.be !

Hoe kan voeding het gezichtsvermogen beschermen?
De laatste jaren heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat voeding een rechtstreekse impact heeft op verschillende oogziekten zoals cataract, diabetische retinopathie en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD), de voornaamste oorzaak van blindheid in de westerse wereld.

In België zijn de voornaamste oorzaken van een visuele beperking leeftijdsgebonden: LMD, diabetische retinitis, glaucoom en cataract. Uit een enquête, uitgevoerd in 2009, blijkt dat acht op tien Belgen tussen 65 en 79 jaar er slechte voedingsgewoonten op na houden: te veel suikers, vetten en zout, en niet voldoende groenten en fruit. Deze slechte gewoonten zijn van alle leeftijden, maar de gevolgen zijn zwaarder voor senioren. Het is natuurlijk wel zo dat geen enkel dieet kan voorkomen dat onze ogen ouder worden, ook kan een dieet onze ogen niet tegen alle ziekten beschermen, want bepaalde ziekten worden veroorzaakt door andere, genetische of omgevingsgebonden factoren.

En toch is voeding een factor die een rechtstreekse invloed heeft en die ons kan helpen om de risico’s te beperken en onze ogen langer gezond te houden.

Oxidatie

Oxidatie wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van de “slijtage” van onze organen. Tot de oxidanten behoren onder meer de vrije radicalen, erg reactieve en agressieve chemische stoffen die eiwitten, celmembranen en het DNA onderhevig maken aan oxidatie. Een deel van die vrije radicalen wordt geproduceerd door ons eigen lichaam, een ander deel is afkomstig van externe bronnen zoals tabak, alcohol, luchtvervuiling, giftige producten, ultraviolette stralen, enz.

Gelukkig beschikt het lichaam over efficiënte verdedigingsmechanismen die de vrije radicalen neutraliseren: antioxidanten, die op natuurlijke wijze aanwezig zijn in voeding. In het lichaam van een gezonde persoon zijn de vrije radicalen en de antioxidanten in evenwicht. Hoe ouder men echter wordt, hoe lager de weerstand van het lichaam en hoe groter de door de vrije radicalen aangerichte schade wordt. Ook onze ogen dragen het gewicht van de jaren. Vrije radicalen hebben gemakkelijk toegang tot het oog en bevorderen de vorming van cataract en maculadegeneratie. Voeding die rijk is aan antioxidanten blijkt dus bijzonder nuttig te zijn om een beschermend schild op te bouwen tegen oxidatieschade.

Welke voedingsstoffen zijn belangrijk om oogproblemen te voorkomen?

• 
  

  Bepaalde vitaminen

  hebben een rechtstreekse invloed op de gezondheid van de ogen. Dat geldt onder meer voor het vitamine trio ACE.
  *Vitamine A is van cruciaal belang voor het gezichtsvermogen, meer bepaald voor de omzetting van licht in de zenuwinfluxen. Een tekort aan vitamine A kan leiden tot stoornissen van het nachtzicht of tot het droge ogen syndroom. Vitamine A vinden we onder andere terug in eigeel, lever, boter, volle zuivelproducten en als provitamine A in heel wat groenten en fruit.
  *Vitaminen C en E zijn uitstekende antioxidanten en helpen het ontstaan en de ontwikkeling van cataract en LMD te voorkomen. Vitamine C zit in heel wat fruit (sinaasappelen, pompelmoes, zwarte bessen, kiwi, blauwe bosbessen) en groenten (kolen, paprika, waterkers, zuring). Vitamine E haalt men uit plantaardige oliën, volkoren granen, groene bladgroenten en oliehoudende vruchten zoals noten, hazelnoten en amandelen.
  De vitaminen ACE kan men best aanvullen met riboflavine, beter gekend onder de naam vitamine B2. Die speelt een cruciale rol in de activiteit van de enzymen die de ogen beschermen tegen en behoeden voor de vorming van cataract. Riboflavine is aanwezig in biergist, volkorenbrood, zuivelproducten, groene groenten, lever en amandelen.

• 
  

  Oligo-elementen (magnesium, zink, selenium …)

  zijn mineralen die in uiterst kleine hoeveelheden in ons lichaam voorkomen, maar onmisbaar en bijzonder heilzaam zijn voor de ogen. Vlees is een belangrijke bron van selenium, maar opgelet, het bevat ook veel ijzer, dat een oxiderende werking kan hebben. Selenium zit ook in schaaldieren, vis, volle granen en over het algemeen ook in eiwitrijke producten. Voedingswaren rijk aan magnesium zijn zwarte chocolade, peulvruchten zoals bonen, erwten en linzen, volle granen, gedroogde vruchten (noten, amandelen, enz.). Zink halen we onder meer uit vis en schaaldieren, vlees, volle granen, volkoren brood, eieren, soja en tarwekiemen.

• Vetstoffen

  zijn onmisbaar voor een gezond lichaam, en in het bijzonder voor onze hersenen en onze ogen. 
  Toch moeten ze met een gepaste doordachtheid worden gekozen en goed worden gedoseerd, want de slechte reputatie die vetten hebben opgebouwd, is vaak terecht. Belangrijk voor gezonde ogen zijn in het bijzonder de omega 3-vetzuren die we in plantaardige oliën (vooral koolzaad- en notenolie), maar ook in veel vissoorten en dan in het bijzonder de vettere vissen zoals zalm, haring, makreel en sardines, aantreffen.

• De flavonoïden

  zijn gekend voor hun antioxiderende eigenschappen. We vinden ze in de meeste groentesoorten terug en ze zijn ook talrijk aanwezig in rode vruchten (bv. donkere kersen, braambessen, blauwe druiven), koffie, rode wijn en zelfs in zwarte chocolade (cacao).

• 
  

  Het lycopeen

  dat we in tomaten en verwante producten (tomatensaus en -sap …), roze pompelmoezen en watermeloen aantreffen, beschermt de ogen overigens ook erg goed.
  Wortelen zijn rijk aan betacaroteen, een pigment dat zich in het lichaam omzet naar vitamine A. Andere pigmenten van de familie van de carotenoïden, in het bijzonder luteïne en zeaxanthine, bieden ook een goede bescherming.

• 
  

  Luteïne en zeaxanthine

  zijn beiden geel van kleur, en zijn nauw met elkaar verwant. Ze zijn beide sterk aanwezig in de macula, de centrale zone in de retina die verantwoordelijk is voor het scherptezicht en de waarneming van kleuren. Ze filteren ultraviolette stralen en neutraliseren vrije radicalen. Deze twee pigmenten zijn terug te vinden in eigeel, gele of oranje groenten en fruit (wortelen, maïs, pompoenen, mandarijnen en meloenen), en in groene groenten (spinazie, broccoli, erwten en zuring). Bepaalde studies tonen aan dat het veelvuldige gebruik van fruit en groenten die luteïne en zeaxanthine bevatten, het risico op LMD beperken en de vorming van cataract vertragen.

• 
  

  Antioxidanten

  zitten in alle lagen van de voedselpiramide, maar ze zijn het talrijkst in het rijtje van de plantaardige voedingsmiddelen, dus in groenten en fruit. We hoeven niet onmiddellijk vegetariërs te worden, maar het is aangeraden om elke dag meer plantaardig te eten: 5 porties groenten en fruit (van 80 tot 100 g) per dag, bij minstens elke maaltijd, met voldoende afwisseling tussen de verschillende kleuren, en tussen rauw en gekookt. Het is echter ook belangrijk dat we regelmatig volkoren graanproducten en kleine porties peulvruchten (bonen, erwten, linzen) in ons menu opnemen.