In het laatste deel van de artikelenreeks “Teeltverloop bij enten en pottenteelt van tomaten” beschrijft Herman De Moor zijn waarnemingen, en conclusies bij een teeltvergelijking van geënte en niet geënte tomaten in open lucht.

Inleiding

Dit artikel beschrijft, als laatste van mijn 2008 tomatenteelt, de teelt van geënte en niet geënte tomaten in openlucht (onbeschermd). Bedoeling was om, voor de buitenteelt, in een door bodemmoeheid aangetaste grond, de vergelijking te maken tussen geënte en niet-geënte planten. Dit leidde tot heel wat interessant conclusies.

Voorbereidingen voor het planten.

* Basisbemesting na voldoende diep omspitten van de grond.
Opmerking : alle meststoffen voldoende diep door de grond inwerken.

– 100 gram/m2 zeewierkalk

– 300 gram/m2 koe-kip-paard mestkorrels (1)

– 100 gram/m2 blauwe korrel (12-12-17)

– 30 gram/m2 patentkali (30% + 10% Mg)

(1) eventueel te vervangen door goed verteerde stalmest (1,5 kg/m2), voldoende diep ingewerkt. (zie tabel voedingswaarden meststoffen, Groente en Fruit Encyclopedie, blz 32)

Teeltverloop

Van de 39 zelf opgekweekte tomatenplanten werden er 14 uitgeplant in de volle grond (de rest in de kas, zie vorige artikels in deze serie) waarvan :

* 7 x Hobby F1 (niet geënt) en in dezelfde rij, 3 x Hobby F1 (geënt)

* 4 x Tamaris F1 (geënt) in een 2de rij

De geënte planten waren afkomstig van mijn eerste zaaibeurt dd. 09/03/08.
De niet geënte planten maakten deel uit van een tweede zaaibeurt dd. 15/03/08, verspeend op 06/04/08

07/05/08        Uitplanten onder koepel

De 10 Hobby F1 planten worden een beetje vroegtijdig uitgeplant en omwille van de kans op koude nachten onder een koepeltje afgedekt met geperforeerde plastiekfolie (foto) uitgeplant.
Ondertussen zijn nog viertal geënte Tamaris F1 planten verplant in grotere potten (diameter 13 cm). Dit is dezelfde methode als in 2007, en is om eens de verschillen te controleren in opgroei van dit systeem t.o.v. het vroegtijdig uitplanten onder koepel. (zie voor beide teelttechnieken het artikel Tomaten te groot?)

14/05/08        Uitplanten van de 4 Tamaris F1, rechtstreeks in volle grond (2de rij).

20/05/08       De planten zijn nu ongeveer gemiddeld 35 cm hoog

Er is geen enkel verschil op te merken in de opgroei. Planten, opgegroeid onder de koepel, zijn even groot als de 4 Tamaris F1 planten afkomstig van grotere potten en later geplant.
Bovendien blijkt dat er geen verschillen zijn tussen  geënte en niet-geënte planten.

01/06/08        Eerste behandeling tegen de aardappelplaag

16/06/08        Stand van zaken i.v.m. bloemvorming

– Hobby, niet geënt, staat nu in 2de bloemtros

– Hobby en Tamaris, geënt, staan slechts in 1ste bloemtros.

Vandaag wordt ook voor de 3de maal gespoten tegen de aardappelplaag.  De planten doen het  nog steeds uitstekend; hetzelfde kan niet gezegd worden van het weer.

30/06/08        Eerste bijvoeding met roze korrel

Indien er weinig regen is kan de bijvoeding, zoals in de kas, gegeven worden in opgeloste vorm. Als de grond al vochtig genoeg is, wordt de bijbemesting gegevens door lichtjes in te werken rond de voet van de plant (5 gr/plant), wat overeenkomt met 2,5 liter bijvoeding in opgeloste vorm per plant.

05/07/08        Wat een weer!

 

De laatste tijd heeft het niet alleen geregend maar bovendien zijn er vaak periodes van sterke noord-oostenwind die heel kwalijk blijken te zijn voor de niet geënte Hobby-planten.
Het weer geeft aanleiding tot sterk opkrullen van de bladeren en verminderde groei van de nochtans zeer resistente Hobby plant. Bovendien voelen de bladeren bijzonder hard aan alsof alle vocht eruit zou zijn. Blijkbaar is de koude wind in combinatie met het uit evenwicht gebracht wortelstelsel (tgv de vele regen) de boosdoener.

Opmerkelijk hebben de geënte planten daar véél minder last van, tenzij een licht verminderde groei. Dit bevestigt wat ik, omtrent de eigenschappen van de resistente onderstam, vond op het internet, namelijk dat het wortelstelsel van de onderstammen beter wateroverlast aankan zonder hiervan nadelige effecten te ondervinden.

09/07/08        Gietbeurt met patentkali in vervanging van bijvoeding met roze korrel

Gezien de groeistop bij de niet-geënte Hobby-planten, is het nu allicht beter de vruchtvorming te verbeteren op de bestaande trossen. Over de invloed van Kalium en hoe je te werk gaat bij het toedienen van patentkali, lees je in dit artikel.

11/07/08        Aftopping op 4 trossen en 5de behandeling tegen aardappelplaag.

Het aftoppen op 4 trossen is in de onbeschermde buitenteelt gebruikelijk.  Het teeltseizoen is sowieso korter dan de kasteelt. Het komt er nu nog op aan om de vruchten nog zoveel mogelijk te laten aandikken. Voor de niet geënte planten Hobby-planten zal dit niet evident zijn gezien hun slechte staat.

Het slechte weer, meer speciaal de vinnige noord-oostenwind, blijkt bijzonder schadelijk te zijn geweest.

Dit bewijst dat in, onbeschermde buitenteelt, de positionering van het teeltbed erg belangrijk kan zijn ingeval van ongunstig weer.

In 2007 was het, voor de meeste hobbytuinders met buitenteelt, een bijzonder slecht seizoen. De meeste teelten waren, gezien de vele regendagen, aangetast door de aardappelplaag. Toen was er geen noord-oostenwind en had ik, dank zij veelvuldig spuiten tegen de aardappelplaag,toch nog prachtige resultaten (2007-artikel buitenteelt, deel 8).

30/07/08       Verschillen in groei tussen geënt en niet geënt.

Dank zij een goed uitgebouwd wortelstelsel blijken geënte planten, minder last te hebben van slecht en ongunstig weer. 

Bovenstaande foto  toont duidelijk het verschil in gebladerte aan van de niet-geënte planten (vooraan op de foto) t.o.v. de geënte planten (achteraan op de foto).

Onderstaand foto toont nog eens detail van het minder aangetaste gebladerte van de 4 geënte Tamaris F1 planten. Dit heeft ook zijn invloed gehad op het aandikken van de trossen na aftoppen.

04/08/08        Eerste rijping op Hobby (niet geënte)

06/08/08        Eerste rijping op geënte Tamaris en achtste (laatste) spuitbeurt tegen de aardappelplaag

09/08/08        Eerste rijping op geënte Hobby

24/08/08        Bladsnoei rondom de trossen

Om het rijpen van de vruchten te verbeteren is bladsnoei van bladeren rondom de trossen een goede actie. Op dit tijdstip van het teeltseizoen kan het rijpen van vruchten,die verdoken kunnen zitten achter het gebladerte, de late zomerzon toch nog een beetje opwarmen. Voor goede rijping is geweten dat warmte en niet het licht bevorderlijk zijn.

Voor de laatste vruchten kan dit, gezien koudere nachten en minder warm weder, wel eens nuttig zijn.

28/09/08        Rooien van alle planten en bekijken van de wortelstelsels.

Bij het rooien blijkt, zoals voorzien, dat de wortels van de geënte planten mooi wit tot lichtbeige zijn terwijl alle niet-geënte planten wortelstelsels hebben die in min of meerdere mate bruin tot donkerbruin waren, met nog zeer weinig witte worteltjes. Duidelijk is hier ook de kurkwortel-schimmel al aanwezig. Dat dit eveneens het geval is voor de kasgrond zal ook blijken bij het ruimen van de planten in de kas (zie tomaten ruimen? bekijk de wortels).

Conclusies

Naast mijn bedoeling om met deze teelt het al of niet aanwezig zijn van bodemmoeheid (kurkwortel dus) aan te tonen op de geënte en niet-geënte tomatenplanten, hoopte ik ook dat de vergelijkende test mij zou toelaten bijkomende voordelen van de teelt van geënte tomaten, in de onbeschermde buitenteelt, aan te tonen.

Aangezien ik onverwachts, ten gevolge van ongunstige weersomstandigheden, te maken had met een abnormaal slechte teelt van de niet-geënte Hobby F1 planten, ben ik enigszins beperkt in mijn vergelijkingen. Toch heeft die tegenvaller mij uiteindelijk nog een aanduiding van het weerstandsvermogen en recuperatievermogen van geënte tomaten gegeven.

Vandaag hebben we de mogelijkheid om, via zelfkweek of aankoop van geënte planten in een tuincenter, aan geënte plantenteelt te doen in onbeschermde buitenteelt.

De vraag is wat de voordelen daarvan kunnen zijn.

Andere belangrijke vraag is of er speciale aandachtspunten zijn voor deze buitenteelt.

Om daarop te antwoorden heb ik de conclusies opgevat als een vraag/antwoord lijstje.

1- Wie heeft nood aan geënte planten?

Als je het probleem van kurkwortel in de buitenteelt vaststelt en vruchtafwisseling geen oplossing biedt, dan is, naast vervanging van de grond, geen andere keuze dan met geënte tomatenteelt te starten. Het kweken in potten is, als je een goede productie wil, eerder voorbehouden voor de kasteelt en is daar reeds moeilijk genoeg (artikel kweken in potten/2008)

2- Kweek ik dan zelf de geënte planten of koop ik ze in een tuincenter?

* Wie het niet ziet zitten om zelfkweek te doen en het nodige geld wil besteden voor aankoop in een tuincenter is meteen geholpen. Aankoop is uiteraard een kostelijker zaak dan zelf opkweken.

* Wie echter de nodige tijd wil vrij maken en het zelf opkweken ziet zitten, geniet van enkele voordelen t.o.v. aangekochte planten.

– je bepaalt zelf (voorlopig nog beperkt) op welke variëteit onderstam er geënt wordt.

– je kiest welk ras je zet op de onderstam: dit is naar keuze bv. ronde tomaat, vleestomaat, waarmee niet gezegd is dat alle variëteiten even grote voordelen zullen bieden en aan te raden zijn. Sommige variëteiten zijn niet geschikt voor de teelt in open lucht.

– je hebt vrijheid van timing van aanplanting aangezien je zelf kweekt, in tegenstelling tot aankoop. Tuincentra stellen de planten vrij vroeg, vanaf april ter beschikking. Dit is dikwijls te vroeg voor de buitenteelt (te planten na half mei).

– je kiest bij zelfkweek of je een plant wil met één of twee stengels(zie mijn commentaar hieromtrent in punt 5 van dit hoofdstuk)

3- Wat zijn de voordelen van geënte tomatenteelt in openlucht t.o.v. niet geënte planten?

* Het probleem van bodemmoeheid (kurkwortel) is, door het feit dat de onderstam resistent is tegen verschillende wortelziekten, omzeild.

* De groeikracht van de plant is door het gezonde wortelstelsel groter en de groei gaat langdurig door.

* Bij slechte weersomstandigheden zal de plant daarna vlugger haar groei hernemen. (zie de commentaar hierboven in “teeltverloop”)

4- Is er resistentie tegen de aardappelziekte?

Absoluut niet, gezien aardappelziekte geen wortelziekte is. Er moet dus nog evengoed regelmatig gesproeid worden tegen de aardappelziekte bij geënte tomaten in buitenlucht.

5- Kan ik meer trossen per plant kweken dan op een niet-geënte plant?

In principe wel maar in de buitenteelt is het teeltseizoen kort. Er zijn slechts een grote vier maanden tussen het planten (vanaf half mei) en einde seizoen, vermoedelijk einde september.
Bovendien zou de eerste bloemtros wel eens een weekje later kunnen zijn t.o.v. een niet geënte plant.

Wie teveel trossen kweekt zou wel eens veel groene tomaten moeten oogsten op einde seizoen. Beter is misschien om 4 tot 5 trossen te kweken op een plant met één stengel en ook niet teveel tomaten per tros te laten. Een tweede stengel opkweken met behulp van een dief in het blad onder de eerste bloementros betekent een tijdverlies wat gezien de beperkte lengte van het seizoen in de buitenteelt misschien geen zin heeft. Als bovendien de weersomstandigheden tegenvallen kan dit een probleem zijn. In elk geval is door mij getest met éénstengelige planten met 4 trossen/plant.

Het komt er dus op aan om op tijd de planten te toppen. Het is bekend dat tomaten sneller rijpen als de plant stopt met groeien. Het stoppen met groeien wordt ingezet kort na aftoppen, enigszins versneld door wegnemen van bladeren, door bladsnoei rond de trossen op einde seizoen, door de weersomstandigheden, ziekten, enz. .

Gezien een geënte plant lang kan doorgaan met groeien kan het afrijpen van de vruchten een probleem worden. Goed opletten dus.

6- Zijn er beperkingen in de keuze van de entsoort (ras)?

Er wordt aangeraden alleen te enten met hybride soorten m.a.w. “F1” soorten. De reden is dat enten  best niet toegepast wordt bij rassen die niet bestand zijn tegen tomatenmozaïekvirus. Door het enten wordt de kans op besmetting immers veel groter. Verder zullen vermoedelijk bepaalde entsoorten betere resultaten geven dan andere. Testen met enkele enten  van de gewenste variëteit is misschien aan te raden.

7- Biedt beschermde buitenlucht-teelt belangrijke voordelen?

Inderdaad, onbeschermde buitenteelt blijft, gezien het onvoorspelbaar klimaat, een delicate zaak:

* de aardappelplaag ligt, veel meer dan in beschermde teelt, permanent op de loer. Het gebladerte van tomatenplanten blijft beter gespaard van regen; watergift gebeurt best aan de voet van de plant.

* naast de aardappelplaag is de plant gevoelig voor andere bladziekten. Noodzakelijke spuitbeurten missen vaak hun effect door onverwachte regenbuien.

* men heeft geen controle op de watergift wat niet ideaal is voor het wortelstelsel van de plant en nogal eens leidt tot allerlei ziekten.

Daarom: wie niet over een kas beschikt, zou best de mogelijkheden bekijken van het overdekken (afdak voldoende breed) van de buitenteelt om de regen weg te houden van het gebladerte.

Een voldoende breed afdak biedt in elk geval nog het voordeel dat men de watergiften aan de voet van de plant zelf onder controle heeft.

Bovendien besteedt men best aandacht aan een doorzichtige afscherming langs de zijkanten van het teeltbed om kwalijke wind, zoals noord-oostenwind, te vermijden.

De hoogte van een afdak moet bovendien afgestemd worden op de soort van teelt. Dit kan verschillen voor geënte (één of twee stengels) of niet-geënte planten.

Bij teelt van ongeënte planten moet het afdak best jaarlijks van plaats  veranderen omwille van de bodemmoeheid (kurkwortel).

8-  Zijn er speciale aandachtspunten gedurende de teelt van tomaten in open lucht?

* Bij het planten de entplaats boven de grond houden m.a.w. niet te diep planten zodat de ent de grond niet raakt en daar wortels gaat vormen, wat kan leiden tot verlies van wortelziekten-resistentie.

* Indien overdreven groot gebladerte optreedt (ten koste van bloem-en vruchtzetting) moeten er eventueel bladeren weggenomen worden (bvb. één blad tussen elke tros tem de derde tros).

* Bij het vormen van een nieuwe tros, trossnoei doen van zodra de vruchtjes gevormd zijn. Misvormde vruchten zeker wegnemen.

* Men neemt als regel : 4 tomaten/tros voor vleestomaat en 6 tot 8 tomaten/tros voor de gewone ronde tomaat.

* Als alle trossen gevormd zijn,eventueel bijvoeding geven met patentkali i.p.v. roze korrel om de kleuring en kwaliteit van de vruchten te bevorderen (zie het hoofdstuk “teeltverloop”).

* Tijdens het afrijpen worden de bladeren tot aan de laatste (hoogste) rijpende tros weggesneden. Men stopt bij de 3de tros en later wordt alleen bladsnoei rond de hogere trossen gedaan op einde seizoen

Beste lezer, hiermee zijn de voornaamste teelten van tomaten getest en is het nu aan u om, in functie van uw teelt-omgeving, het ent-concept in de praktijk bij u toe te passen.

Omdat enerzijds mijn artikels geen evangelie zijn en anderzijds “alles altijd beter kan”, zijn uw reacties en tips steeds van harte welkom.

Wij zullen u zoveel als mogelijk uitleg en oplossingen aanreiken op al uw vragen.