Als slot van de artikelenreeks “Tomaten telen met Herman in 2007” volgen hier de voornaamste bevindingen. Op een schoolse manier zou je het kunnen noemen “Wat heb ik geleerd en ervaren dit jaar, wat is mij dit seizoen bijgebleven” Over watergift, groeikracht, bijvoeding, kurkwortel, luchtwortels, afrijpen enz….. .
Watergift
Na het uitplanten gebeuren de gietbeurten 14 dagen lang aan de voet van de stengel. Daarna wordt er gegoten in een geul op 20 cm van de as van de planten. Dit verplicht de plant,eens goed in de groei, om via de wortels op zoek te gaan naar vocht dat verder van de plant verwijderd is. Dit zorgt ervoor dat het wortelstelsel duidelijk beter en groter uitgebouwd zal zijn wat ervoor zorgt dar er goede opname is van water en voeding, de stengel steviger wordt en de plant kan doorgroeien naar meer trossen en mooiere vruchten dan een plant met een zwak wortelstelsel.
Groeikracht
Het is ook zo dat de diameter van de stengel, met name in de kop van de plant, de weerspiegeling is van de sterkte van het wortelstelsel en dus een aanduiding voor de hobby-tuinder of het al of niet zin heeft om nog een trosje meer te laten staan vooraleer af te toppen.
Bij warm weer (en dus hoge temperaturen in de kas) kan men ook vaststellen dat de toppen van planten met een zwakke groei (omwille van het zwak wortelstelsel) ’s avonds slapjes naar beneden hangen en dat ook de rest van de bladeren niet meer onder spanning staan.
Dit symptoom was het geval tijdens mijn teelt van Cristal F1 in de kas en is eigenlijk een teken van een zwak wortelstelsel.
Bijvoeding met roze korrel
- Beginnen vanaf de 3de bloemtros en stoppen na het aftoppen van de plant.
- Voor kasteelt 1 x per week tijdens een gietbeurt (2 tot 3 gietbeurten per week naargelang het weer) met ongeveer 2,5-3 liter gietwater/plant
- Voor buitenteelt onder afdak : idem als voor kasteelt
- Voor buitenteelt zonder afdak: wekelijks 1 koffielepel roze korrel strooien aan de voet van de plant en daarna water geven(indien relevant) of laten inregenen;
- Bij heel veel regen in de periode van de 2de tros kan men dan reeds beginnen met de bijvoeding (om uitspoeling te compenseren)
Spuiten tegen de aardappelziekte
- In de droge kas : niet spuiten en het eerste kleine symptoom afwachten. In dit geval onmiddelijk behandelen.
- In minder waterdichte kassen of plastiek serres : spuiten vanaf begin juni om de twee weken tot half juli. Nu wachten indien het weer mooi is. Terug beginnen indien er opnieuw een natte periode komt.
- Voor buitenteelt (onbeschermd) : om de tien dagen spuiten vanaf begin juni tenzij het droog weer blijft dan kan men wel om de 14 dagen spuiten). Verder spuiten tot half juli. Wordt het opnieuw een natte periode dan moet men wel doorgaan met spuiten.
Kurkwortel
Het is een aantasting van het wortelstelsel door een schimmel die, eens in de grond aanwezig, zich stelselmatig uitbreidt. De gevoeligheid aan kurkwortel is sterk verschillend van ras tot ras. Alhoewel bij het rooien van de planten in de kas bleek dat de wortelstelsels van alle rassen aangetast waren door de schimmel was er toch een groot verschil. Bij Hobby en Ferline was dit niet te merken geweest tijdens de groei terwijl er toch duidelijke tekenen van kurkwortel waren. Het wortelstelsel van een Cristalplant bleek grotendeels te bestaan uit bruin(vaak ook gebarsten) wortels en zeer weinig witte en/of lichtbeige worteltjes. Bij de andere soorten vond ik evengoed bruine wortels maar in belangrijke mate nog witte of lichtbeige worteltjes.
In elk geval bleek het zo te zijn dat Cristal F1, die een kenmerk van zwakke groeier heeft, bijzonder heftig reageert op de kurkwortel aantasting.De besmetting vertaalt zich al heel vlug door zwakkere groei (smaller gebladerte,donkerder bladkleur) en na een warme dag (veel verdamping) bleek Cristal het enige ras te zijn waarvan de kop van de plant ’s avonds slapjes naar beneden hing. (nvdr : deze conclusies liggen volledig in de lijn met de bevindingen van Luc in het artikel Kurkwortel bij tomaten.)
Bovendien bleek het dat de rest van het gebladerte ook niet meer onder spanning stond. Toen daar ook nog een probleem van watergift bijkwam ontwikkelde Cristal al heel vlug neusrot.
Cristal blijkt dus een goede keuze te zijn voor de buitenteelt waar men zich toch beperkt tot 4 trossen. Ook buiten is het belangrijk om kurkwortel te vermijden.
Bodemmoeheid
Omvat hoofzakelijk het kurkwortelprobleem en op termijn de aanwezigheid van aaltjes (eventueel afkomstig van voorgaande aardappelteelten) zie dit artikel over bodemmoeheid
Sterk groeiende tomaten
Bij mijn buitenteelt was er één Hobbyplant (nr 2) die geweldig sterk groeide reeds vanaf het uitplanten. Later bleek dat precies die plant faalde op gebied van aanmaak van bloemen. Dit resulteerde uiteindelijk in een plant met slechts 3 trossen(weliswaar zeer grote tomaten). (nvdr : dit kan al eens voorkomen dat in één zaadzakje een afwijkende plant voorkomt die veel sterker groeit, maar een wel een slechte vruchtzetting geeft. In dit geval spreekt men soms ook van “een wilde plant”.)
Sterke groeiers zijn dus geen garantie voor veel trossen en hoge productie. Zie ook de resultaten van Ferline (ook een sterke groeier).
Luchtwortels
Een verschijnsel waarbij, op de stengel, groepjes van nieuwe worteltjes aangemaakt worden. Die kunnen uitgroeien tot 1 cm lang of meer. Het verschijnsel is een reactie van, meestal sterk groeiende planten, die oordelen dat er iets mis is met voedselopname- evenwicht en wortelstelsel.
Blijkbaar oordeelt de plant dat er onvoldoende sapstroom is in de stengel en maakt hierbij vanaf een bepaald punt op de stengel (lucht)worteltjes.
In een lichtere vorm blijft dit symptoom beperkt tot onderhuidse knobbeltjes op de stengel en komt het tijdens de teelt niet tot echte uitwendige luchtwortels. Misschien is de periode van onevenwicht van voorbijgaande aard zodat het verschijnsel beperkt blijft tot onderhuidse knobbeltjes.
Beide vormen van luchtwortels werden waargenomen op een viertal planten van mijn buitenkweek.
Mergnecrose
Een zeer zeldzame “welvaartsziekte” waarbij de stengel vanaf een bepaalde hoogte (20-30cm van de grond in mijn geval) zwarte plekken vertoont waaronder deze zone tot volledige verrotting van de stengel(merg inbegrepen) kan komen.
Zie deze pagina voor foto’s en beschrijving van de ziekte.
Zie ook foto’s in deel 7
Gelukkig een zeer zeldzame ziekte, maar met soms totale vernietiging van de plant tot gevolg (tengevolge van onderbreking van de sapstroom in de stengel).
De aantasting van de stengel kan zowel in intensiteit (al of niet totale verrotting tot in het merg) als lengte van de aantasting sterk verschillen. Het stadium waarbij de ziekte optreedt kan ook verschillend zijn. Zowel in opgroei van de plant als tijdens de rijpingsperiode kan deze ziekte blijkbaar optreden.
Volgens Luc Dedeene gaat het hier om een fysiologische of soms bacterieziekte. Oorzaken zouden zijn een te sterke groei samen met overdadige wateropname. De vorming van luchtwortels boven de aangetaste plek is bij mij ook waargenomen.
In elk geval kan men niets doen tegen deze ziekte tenzij controle van watergifte(eerder preventief dus) wat in het geval van onbeschermde buitenteelt niet kan bijgestuurd worden.
Buitenteelten gebeuren dus eigenlijk best onder een beschermend (breed genoeg) afdak. Alleen zo kan men de planten droog houden en de watergift in de hand houden.
Buitenteelt versus kasteelt :
Buitenteelt :
– oogst begint later dan kasteelt
– oogst eindigt ook vroeger dan kasteelt
– beperkt tot gemiddeld 4 trossen/plant dus kleinere opbrengst.
– permanente waakzaamheid ivm ziekten(voornamelijk aardappelziekte)
– indien onbeschermde teelt:gebrek aan kontrole van de watergift
Kasteelt :
– langere oogstperiode (vroeger en later)
– grotere productie gezien doorgroeien tot meer dan 4 trossen
– bodemmoeheid (kurkwortel,aaltjes) beperken aantal teeltjaren en maken op termijn dat meer dan 5 trossen niet meer haalbaar zijn bij gebrek aan groei. (nvdr : hier kan enten of de grond verversen een oplossing bieden)
– temperatuur en vochtigheid heel moeilijk bij te sturen in de hobby kas (in tegenstelling tot professionele serres)
– bij “droge kas” geen aardappelziekte maar wel andere ziekten zoals bvb “witte vlieg”
Afrijpen van tomaten
Het rijpen van tomaten gebeurt uitsluitend door temperatuur en niet door licht. Afrijpen kan dus perfekt gebeuren in het donker.
Weliswaar is het zo dat, indien het tomaten betreft die nog aan de plant hangen, het wel belangrijk is dat ze zoveel mogelijk volledig vrijgemaakt worden van bladeren zodat de eventuele zon hen volledig kan bestralen, zoniet is er kans op ongelijke rijping (maw snellere rijping langs de zonnekant). Vandaar de noodzaak tot bladsnoei en bladpluk in het najaar om zo de vruchttemperatuur te verhogen.
Bovendien is het ook zo dat bladsnoei ervoor zorgt dat de energie van de plant hoofdzakelijk naar de tomaten gaat om ze op einde seizoen zo vlug mogelijk op gewicht en rijping te brengen.
Op het einde van de oogst (17e plukdag op 30/09/2007) plukte ik nog 13 kg groene tomaten. Die werden in bakjes in de serre geplaatst. Na gedeeltelijke rijping verplaatst naar de kelder (bij 15°C) om het rijpingsproces enigszins te vertragen en zolang mogelijk tomaten te kunnen eten. Vanuit de kelder gaan ze dan in kleine hoeveelheden naar de keuken in functie van hun rijping.
Hier valt dan ook het verschil op tussen de verschillende variëteiten : Ferline bewaarde het best gevolgd door Cristal; Hobby vertoonde op enkele tomaten al vlug schimmel-plekken. (nvdr : zie ook het artikel “Wat met de groene tomaten?”)
Tot zover de serie “Tomaten telen met Herman in 2007“, hopelijk hebt u er iets van opgestoken.
Laat niet na uw jouw persoonlijke bevindingen, vragen of adviezen over de tomatenteelt door te geven in de commentaarbox,
want
“…gedeelde kennis is méér kennis…”
In mijn omgeving kan ik helaas geen geraniumgrond meer kopen welke ik tot nu altijd gebruikte voor de samenstelling van mijn tomatengrond. Is er een alternatief of weet iemand wat de juiste samenstelling van geraniumgrond is???
Vriendelijke groet,
Fleur
Dag Fleurke,
Mogelijks is in Nederland de naam van de potgrond op de verpakking gewijzigd.In Belgie is de potgrond met vermelding “potgrond voor bloeiende planten” een goed alternatief voor het maken van een mengsel voor de opkweek van “tomaten in potten” zoals aangegeven in mijn artikels.
Mvg,
Herman De Moor
ik ben aan het proberen iets vroeger tomaten te oogsten. Planten staan nu zeer mooi, eerste bloem tros is reeds zichtbaar.
maar enkele planten krijgen slape kop? En beginnen schijnbaar aan een wildgroei (geen duidelijke kop meer te bespeuren). wat kan hier de oorzaak van zijn.
Mvg.
andre
Het is een beetje gissen als je de planten niet kan zien. Misschien zijn het (zelftoppende) Roma tomaten die je teelt? Of andere zelftoppende tomaten zoals balkontomaatjes.
Welk ras heb je André?
Het beste zou zijn als je een foto opstuurt naar lezersbijdrage@plantaardig.com, dat zal het veel duidelijker maken.
Kan je een foto opsturen?
Beste,
de zoutconcentratie is door de te grote hoeveelheid meststoffen veel groter geworden, waardoor de plant donkerder wordt.
Neem, indien mogelijk, bovenliggende meststoffen weg en verzorg de watervoorziening zodat de zoutconcentratie geleidelijk daalt.
Welke meststoffen heb je gebruikt, met hetgeen je beschrijft gok ik op snel oplosbare minerale meststoffen. Indien organische meststoffen, dan moeten we toch een andere oorzaak van het probleem vinden.
mvg
Luc
http://groenten-boek.plantaardig.com
Hallo iedereen, vorig jaar ben ik begonnen met een moestuin (waarbij mijn schoonvader heel wat geholpen heeft). Dit jaar probeer ik het alleen en lukt het goed. Alleen de tomatenplanten doen het een stuk minder dan vorig jaar. Het is buitenteelt, langs de garagemuur, dus mooi in de zon, beschut van ruw weer.
De onderste bladeren van sommige planten waren in het begin wat geel, dus heb ik een hoopje algemene meststof aan de voet gegooid. Dat hielp, want het geel ging weg en werd terug groen. Ik merk nu echter dat de bladeren van alle planten zeer donkergroen zijn en dat de planten amper groeien. Als ik zoek op internet, vermoed ik dat er teveel stikstof in de grond zit. Vandaar de volgende vragen:
Ligt dit inderdaad aan te veel stikstof?
Zou dit door die meststof zijn?
Kan ik dit nog verhelpen?
Alvast bedankt,
groeten,
Thomas
Beste Frouke,
Om jouw doelstelling te bereiken : “wat tomaatjes oogsten”, zal je best de plant in een pot van 15 liter inhoud planten. Deze vullen met 3/4 potgrond en 1/4 tuingrond. Of bij gebrek aan deze laatste gewoon potgrond. Een stok bijplaatsen. De plant dieven (zijscheutjes) uit bladoksels halen. Plant nu en dan aan stok binden. De plant buiten plaatsen is best. Dit is de minimale behandeling van uw tomatenplant met redelijke kans op slagen.
Goedenavond tomaten expert tomaten kwekers,
Een vraagje voor een super beginneling en niet voor het professioneel kweken.
1,5 week geleden heb ik een tomatenplantje van een kennis gekregen. Deze heb ik toen in een grotere pot verpot en sindsdien groeit ie al kool. Toen ik hem kreeg was hij ongeveer 10 cm en 1,5 week later is hij 53 cm hoog. Hij staat nu bij mij binnen en overdag zet ik hem buiten, want ik heb gehoord dat het beter is als ik hem een beetje laat verharden ? weet niet of dit echt zo is, maar hij doet het wel goed onder deze omstandigheden. Wat ik eigenlijk wil weten is hoe groot tomaten planten nou kunnen worden en hoe ik hem het best verzorg. Ik doe dit gewoon voor de fun, maar wil mijn plantje wel goed verzorgen en wat tomaatjes krijgen. Het liefst wil ik hem gewoon binnen laten staan. Moet ik hem zo af en toe bemesten ?
simpele vragen voor de ervaren kwekers.. maar op alle sites staan weer andere dingen.
Beste Jane,
Ivm uw vraag over de teeltduur van tomaten…
Volgens mij zijn er twee mogelijkheden:
1) Ikzelf reken deze vanaf de eerste bloem van een bloemtros opengaat tot de eerste vrucht rijp is en meestal klopt dat in openlucht, tenzij er een warmtegolf of hittegolf is. Als het een periode abnormaal koud weer is, dan neemt het aantal dagen tot de rijptijd ook toe.
Zelf hou ik op deze wijze de teeltduur van verschillende rassen al enkele jaren bij in een database.
De meeste tomatenplanten staan hier in openlucht onder kleine plastiek tunnels. Een klein deel staat in een glazen kas (serre) en daar is de teeltduur meestal enkele aantal dagen korter, afhankelijk van het weer.
2) De ideale moment om tomaten uit te planten is als de eerste bloemtros zichtbaar, maar net nog niet open staat. Er is dan voldoende energie om te wortelen aanwezig. Ook wordt de eerste bloemtros dan tamelijk laag gevormd.
Indien een paar dagen later de eerste bloemen opengaan dan kan de periode vanaf planttijd tot rijptijd ook overeen komen met de eerste methode.
Dikwijls wordt er bij het aanplanten van meerdere rassen niet gekeken naar welke plant al een bloemtros heeft. Vandaar dat de periode vanaf planttijd tot rijptijd erg kan verschillen.
Nuttige link:
http://www.houtwal.be/vakartikels/tomaten/tomaten.htm
Mvg,
Guy
Beste Herman,
Ik weet niet of mijn vraag bij dit onderwerp past maar ik weet niet waar deze anders te stellen in al je interessante artikelen. Mijn complimenten voor al je informatie die je met ons deelt.
In heb een vraag over het bepalen van de teeltduur in dagen voor de tomatenrassen. Ze zeggen dat tomatenrassen die een teeltduur hebben van 50 tot 70 dagen geschikt zijn voor de buitenteelt.
Hoe is nu de eerste dag te bepalen wanneer ik dit moet gaan berekenen?
Het lijkt mij namelijk leuk om dat eens bij mijn tomatensoorten bij te houden. Er wordt gezegd bij uitplanten van de zaailingen op de definitieve plaats, maar dat is toch wel heel ruim genomen. Je weet toch niet precies wanneer het het juiste moment is van uitplanten. Kijk je soms naar de bloemknop?
Ik ben erg benieuwd naar het antwoord.
Alvast bedankt.
Groet, Jane
Beste Joan
Alle adviezen zijn gebaseerd op problemen die mensen ondervinden tijdens de teelt, en zijn er heus niet uit één of ander theoretisch standpunt geplaatst. Het is niet onze bedoeling virtuele problemen te scheppen. De mensen op weg helpen en verder duwen als er zich een probleem voordoet is de bedoeling van al deze reacties. Heel veel mensen werden door Herman, mijzelf en de tal van positieve bijdragen van onze lezers geholpen. Gelukkig dat niet iedereen elke week bij de dokter komt!
Ook naar uw teeltbeschrijvng zijn wij en de lezers nieuwsgierig!
Luc
Een pluim voor het enthousiastme ieders ervaringen te delen met andere (aspirant) tomatentelers op internet.
De tomaten groeien ook dit jaar weer fantastisch en zonder enige interventie, behalve mijn adviezen.
Enkele planten heb ik “betutteld” met adviezen van deze site. Er is geen significant verschil waarneembaar. (p<0.001).
Niets weerhoud iemand om tomatenplanten te verwennen. Mijn planten doen het gewoon zelf.
Mijn advies: zaaien, water geven, meststof met gepaste regelmaat, regelmatig dieven en oogsten.
Spuiten? Ik doe het niet. Helaas gaat een deel van de oogst verloren.
Plastiek? Nee ik doe ook niet aan plastiek of kassen. De door regen aangetaste tomaten verwijder ik.
Waarom geen spuit en geen plastiek? Het is voor mij de sport om zo veel te oogsten. De grote tomatenvariaties hebben meer last dan de kleine.
Maar, gezegd mag zijn, dat beginnende kwekers hier veel informatie aantreffen.
Mijn suggestie: vat het eens samen in een paar richtlijnen, of in ieder geval met zo min mogelijk tekst.
tipje het groeistadium van mijn tomaten was op het ogenblik van de eerste rijping van de tomaten .maar ik ben van mening dat het op elk ogenblik van toepassing is indien nodig.herman grts fil.hopelijk krijgen we nog meerdere reacties.
Beste fil,
Dit zou wel eens een waardevolle TIP kunnen zijn.
De witte vlieg is inderdaad een lastig beestje en ze
vermijden of verdrijven is,als niet professioneel,geen
gemakkelijke zaak.
Vraagje : In welk groeistadium waren jouw tomaten toen?
IK STEL VOOR DAT,WIE TE MAKEN KRIJGT MET WITTE VLIEG,
JOUW TIP EENS GEBRUIKT EN ONS IETS LAAT WETEN.
Bedankt voor de informatie.
Met vriendelijke groeten,
Herman…
Een tip zeker het proberen waard.
Vorig jaar had ik last van witte vlieg op mijn tomaten in mijn plastieke serre. Ik heb een beetje tabakstof over mijn planten gestrooid en de witte vlieg verdween.
Volgens mij wel aan te raden.
grts fil.
Beste Wim,
heel slecht nieuws, dit is wel degelijk
aardappelziekte. Met het weer van de afgelopen vijf weken haast onvermijdbaar.
Kerstomaten zijn duidelijk sterker tegen aardappelplaag. Grootvruchtige soorten moeten preventief
behandeld worden. Maar in een zomer als 2008 en 2007 moet dit heel regelmatig gebeuren. Bescherming tegen de regen is bij openluchttomaten aangewezen 1. Info over preventie en bestrijding aardappelplaag bij
tomaten
2. Info over kenmerken en oorzaken
Ik denk dat je helaas dit jaar niet veel meer
kunt doen. Enkel zieke bladeren en vruchten verwijderen.
En als het te erg wordt de tomaten oogsten en
binnenshuis laten rijpen
Lees http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/wat-met-de-groene-tomaten/
Beste Herman en Luc, Ik heb 2 weken geleden een aantal SEM foto van stuifmeel opgestuurd. Deze mogen geplaatst worden helaas zie ik ze niet op deze site. Zijn ze te groot? ik kan ook nog een keer sturen maar dan kleiner. Deze foto’s zijn leuk voor andere tomaten liefhebbers
Update : hallo Frans, ik heb de foto’s hieronder geplaatst, best indrukwekkend hoe zo’n stuifmeelkorrels er uit zien onder een electronenmicroscoop! Bedankt voor de foto’s!
Beste Wim,
Eerst een belangrijk vraag:gaat het hier om buitenteelt (openlucht of onder afdak?)of in de kas?Belangrijk omdat
je niet altijd de watergift zelf in de hand hebt…
-De barsten van het kroontje naar beneden komen duidelijk van een teveel aan water tijdens de afrijpperiode van de tomaten,dus watergift verminderen of voor buitenteelt(onbeschermd) een kaarsje doen branden dat het stopt met regenen!
Je kan voor uw 2de probleem de foto’s opsturen naar
” lezersbijdrage@plantaardig.com “.Luc Dedeene zal je allicht dan meer kunnen vertellen.
Met vriendelijke groe(n)tjes
Herman…
Beste Herman,Ik heb een redelijk succesvol tomatenseizoen (bijna) achter de rug.Toch 2 probleempjes die ik nog even wil aankaarten.Mijn cherry tomaten waren eigenlijk geweldig. Mooi rond, rood en lekker van smaak. De tros tomaten echter hadden gemakkelijk de last van barsten. De barsten liepen van de kroon naar het midden van de tomaat. Op zich geen probleem want de meeste van deze tomaten hebben we gebruikt om tomatenblokjes van te maken maar het had wel leuk geweest als deze even mooi en rood waren als de cherry tomaten.Het 2de probleem is erger. Op dit ogenblik hangen er nog redelijk wat tomaten aan de planten om af te rijpen. Sinds een dag dag of 10 zie ik echter dat sommige tomaten beginnen te rotten of te beschimmelen.Ik heb wat foto’s gemaakt maar weet niet dadelijk hoe ik ze hier kan toe voegen. Klinkt het probleem bekent?
Update : dit is de foto van Wim en zijn bericht
Beste Luc,Ik heb het zaad van Gigant Belgium bij De nieuwe Tuin besteld (http://www.denieuwetuin.be/). Deze is dus Niet gigant geworden.Ik heb ook nog bij De nieuwe tuin nog een andere tomaat Repreco pasta tomaat gekocht dit is werkelijk een zeer mooie rode tomaat en er komen ± 50 tomaten aan een plant. Zoals je weet heb ik de tomaten in een kas.
Groet Frans
Beste Marc,
Van Cristal hadden wij in het verleden reeds de ondervinding dat die gevoelig was aan neusrot.Let bij het rooien van uw planten best op hoe de wortels eruit zien.Gezonde wortels zijn wit of lichtbeige,wortels aangetast door de kurkwortel-schimmel zullen bruin tot donkerbruin zijn met barsten in de dikste wortels.Cristal is in elk geval gevoekiger voor neusrot
in de kas(hoge en sterk wisselende temperaturen en sterk
veranderlijke watervoorziening o.a.)
Mijn zogenaamde kweekmethode(géén evangelie hoor) staat
voor wat betreft watergift en bijvoeding hierboven beschreven.Voor de bemesting kijk je best eens in het artikel deel 2(2007).Die was bij mij dezelfde voor kas-en
buitenteelt,alleen kan de manier van toediening(vast of vloeibaar) verschillend zijn.
Email adres van Vlaams zaadhuis(www.vlaamszaadhuis.com)
is info@vlaamszaadhuis.com je zou nu reeds via email de catalogus 2009 kunnen bestellen…
Het probleem van verdroogde bloemen is nogal eens het
geval bij de oude tomatensoorten maar aangezien het hier gaat om vruchtzetting van Pyros F1,zou ik de oorzaak eerder zoeken in de klimatologische factoren.Dit jaar
heb ik het bij mij ook gezien op een paar planten.Sterk
overdreben hoge temperaturen in de kas,koude scherpe wind
bij buitentomaten zijn,op het ogenblik van de vruchtzetting,allesbehalve bevorderlijk.Het kan weldegelijk rasgebonden zijn.Ik leef in de veronderstelling dat jouw planten ok waren op het moment van de vruchtzetting want eigenlijk is naast het klimaat dit ook soms een teken dat de plant geen energie genoeg heeft om de vruchtzetting tot een goed einde te brengen.
Hopelijk heb ik je hiermee toch een beetje geholpen.
Met vriendelijke groeten.
Herman…
Hallo Herman.
Hier Marc terug met antwoord op uw vraag,ik heb de helft Pyros en de helft Cristal gezet in de kas en het zelfde buiten onder afdak,in de kas heb ik wel een paar neusrot gehad van Cristal en buiten met de laatste warmte de plaag,mijn schuld ik had ze niet gespoten denk ik.Maar Herman ,ik heb nu al vrienden die mij vragen om Uw methode hun over te maken voor volgend wat betreft water geven en bemesten.Graag het email adres van het vlaams zaad huis voor het zaad te bestestellen voor volgend jaar van die andere soort Tamaris F1 en Hobby F1 ,ook nog dit Pyros tot 4 bloemen en daar na verdrogen de bloemen meschien weet ge hoe het komt.
Met dank Marc
Beste Marc,
Blij te horen dat je goede resultaten boekt met jouw tomatenteelt van Pyros en Cristal.
Over welke teelt heb jij het nu:kasteelt of buitenteelt(beschermd onder afdak of onbeschermd)?
Als het buitenteelt is,heb jij wel goed geboerd want met
die kwakkelzomer was het allesbehalve evident.Ikzelf had voor mijn buitenteelt(onbeschermd) veel schade opgelopen
van de talrijke noordoosten winden en zeer wisselende temperaturen om nog maar te zwijgen van de bakken regen.
Als je voor volgend jaar nog beter wenstte doen kan ik jou zowel voor kasteelt als buitenteelt aanraden HOBBY F1
(bvb ipv Pyros) te testen.Hobby F1 is,zoals Pyros een groenkraag tomaat maar dan wel zeer groeikrachtige en sterke plant in vergelijking met Pyros.Een echte aanrader.Verkrijgbaar in bvb Vlaams zaadhuis(Waarschoot).Ikzelf heb,na problemen van neusrot,Cristal
F1,dit jaar vervangen door Tamaris F1 met zeer goede resultaten in zowel kweek in potten(in de serre) als in
geente versie.Tamaris is een kleinere vleestomaat(geen groenkraagtype) met zeer goede productie en goed bewaarbaar na een mooie egale afrijping.
Laat je mij nog iets weten omtrent de soort teelt van jou met Pyros en Cristal?
Met vriendelijke groe(n)ten.
Herman…
Hallo Herman en Luc
Ik heb dit jaar tomaten gekweekt volgens Herman en het was een geweldig succes met vele dank daar voor. Ik hoop dat ge het doet voor 2008 ook.De soorten waren Pyros en Cristal, wel een goede soort.
Hallo Herman en Luc,
Ik heb Giant Belgium (vlaams Zaadhuis) gezaaid dus ik verwacht zeer grote tomaten. Helaas zijn ze niet super groot maar ± 3 cm. Hebben jullie dat ook wel eens dat er iets anders uit komt dan je koopt?
Frans Holthuysen
Hallo Frans
Giant Belgium of Géante de Belgique is inderdaad één van de bekendste “heirloomrassen” en geeft zeer grote vruchten
Ben je zeker dat dit van Vlaams Zaadhuis is? Ik kan dit ras niet vinden in hun catalogus? Vlaams zaadhuis verkoopt eigenlijk geen “heirloomrassen”.
groetjes,
Luc
Frans,Luc,
De mergnecrose die ik 2007 kreeg op de buitenteelt is,
in het eindstadium wanneer gans de plant slap gaat,zonder enige twijfel te herkennen door het feit dat er over een bepaalde lengte het vel en het merg van de stengel letterlijk verrot zijn.Bij het betasten van de plek komt het vel van de stengel volledig los.
Het probleem van Frans is dus waarschijnlijk een vaatbundelziekte zoals reeds aangehaald.Was het mergnecrose geweest dan had Frans zelfs nu nog,door betasten van de stengel,de rotte plekken moeten opmerken.
Mvg.
Herman….
Correctie:
Ik schrijf bijna alle blaadje – moet zijn onderste blaadje.
Ik heb Eupareen gebruikt om deze schimmel te stoppen en dat is gelukt.
Frans Holthuysen
Hallo Luc,
Helaas kan ik geen foto meer maken van de stam.
Stam is nu helemaal bruin, of wil je die toch hebben.
Op bijna alle blaadjes v/d tomatenplanten zitten plekjes (zie 16 juni)behalve op de geente planten die zien er nog steeds perfect uit. Uit een van de geente planten heb ik op 3,50 meter de top verwijderd.
Er hangen 8 bloemen schermen aan.
Frans Holthuysen
Het stukje met de wortels zit nog in de pot.Ik zal daar een foto van maken. Tevens heb ik voor een dag de waterkraan (regenwater) dicht gezet, het was nogal nat. Het was een nieuwe soort tomaat, er zaten twee tomaten aan (nog groen) ook daar zal ik een foto van maken. Het is een tomaat met een scherp puntje aan de onderkant. (?)
Frans
Beste Frans,
dit is misschien een Verticillium-aantasting. Dat wil zeggen een vaatbundelziekte of verwelkingziekte.
Maar als je zegt, voor 60% bruin, zou het ook kunnen mergnecrose zijn.
Is er aan de buitenkant van de stam wat bruin of zwart te zien, dan is het dat. Of ook als je aan de buitenkant van de stam neiging tot vorming van luchtwortels ziet is het een aantasting van mergnecrose.
Is er aan de buitenkant van de stam echt niets abnormaals te merken, en is alle bruinverkleuring langs binnen, dan is het waarschijnlijk een vaatbundelziekte, waar op zich weinig aan te doen is. Maar de kans dat er nog veel planten aangetast worden is dan ook wel klein.
Natuurlijk zou een foto veel meer duidelijkheid kunnen verschaffen.
groetjes
Luc
Beste Frans,
Wat je daar gebeurt heeft niets te maken met kurkwortel zoals in het artikel hierboven beschreven,maar is één
van de gekende stengelrotziekten(met verschillende oorzaken ten andere).In het artikel hierboven vind je de
beschrijving van één stengelrotziekte(mergnecrose) wat mij in 2007 in de onbeschermde buitenteelt overkwam.
De vraag is welke ziekte is het en hoe te vermijden dat andere planten het krijgen.Ik geef jouw vraag dan ook door naar onze specialist,Luc Dedeene.Er zullen,om een correcte diagnose te stellen,nog wel gerichte vragen moeten beantwoord worden.In afwachting van de diagnose,misschien toch goed opletten voor overdreven watergift en voeding en goed opletten bij bladsnoeien.
Hopelijk blijft het beperkt tot één plant hé.
Groetjes,
Herman…
Hallo Herman,
Vandaag een tomaten plant uit de kas geknipt.
Deze plant was in 3 dagen geheel slap.
Na het knippen de stam bekeken deze was aan de binnen kant voor 60% bruin.
Is dat kurk aantasting?
Ik hoor graag van je
Hallo Wim,
Het bladsnijden rond de trossen gebeurt eigenlijk alleen op einde seizoen en progressief van onder tot boven aangezien de vruchten in principe beginnen te rijpen
vanaf de onderste tros.Dus daar hoef je nu nog niet aan te beginnen.Tussen de vruchtzetting en de rijping van de vrucht verlopen 6-8 weken naargelang zomer of einde seizoen.Rijping gebeurt door temperatuur en niet door licht.Pas vanaf september heeft het zin om rond elke rijpende tros blad te snoeien om gelijkmatig te rijpen.
Wat je nu alvast kunt doen is de laagste bladeren(tot onder het hechtpunt van de koord)mooi wegsnijden tot aan de stengel indien ze de grond moesten raken,kwestie van geen infecties op te nemen vanuit de grond(schimmels bvb).Voor de rest,trossnoei doen volgens het type van tomaat zodat de plant erin slaagt om elke tros volwaardig te laten uitgroeien.
Veel succes nog en als er vragen zijn,goed de tomaten-artikels lezen en bij twijfels de vraag stellen.
Groetjes,
Herman…
Hallo Herman,
Aan de tomatenplanten hangen al verschillende mooie trossen. Ze zijn nog altijd groen. Ik lees dat je best de bladeren rond de trossen wegsnoeit maar omdat ik het idee had dat het hier vnl ging over het einde van het seizoen, vroeg ik me af of ik nu ook al bladeren moet wegsnoeien. Zijn er nog zaken die het afrijpen positief beinvloeden? Hoe lang duurt een normale rijping of ben ik misschien ongeduldig om mijn eerste tomaten te oogsten.
Groeten,
Wim
Bedankt voor de mail.Ik zal een paar foto’s maken.
Update 28/06/2008 Foto’s zijn opgestuurd naar lezersbijdrage@plantaardig.com en worden nu gepubliceerd
Antwoord : dit is duidelijk een valse meeldauw of bladvlekkenziekte, meer info in het tweede deel van
deze pagina Het is dus geen echte meeldauw en ook geen aardappelziekte.
Nog een vraagje : Klopt het dat als je tomaten zaad eerst laat gisten dat het zaad beter te gebruiken is.
Frans,
dat klopt van dat gisten,
hoe dat precies zit lees je in het artikel van Guy De Kinder op dit adres
Hallo Frans,
in aanvulling van het berichtje van Herman,
er zijn drie schimmelziekten op de bladeren van tomaten.
Aardappelplaag (Aardappelziekte), een soort valse meeldauw.
Bladvlekkenziekte, een soort valse meeldauw.
je vindt foto’s en info over het verschil tussen de twee op http://www.plantaardig.com/groenteninfo/tomaat_plaag_bladvlekkenziekte.htm
Ook heb je witziekte of echte meeldauw, je vindt een foto daarvan op dit adres
Je kan daarbij het witte poeder van het blad afvegen.
Is het inderdaad zoals op deze laatste foto?
Dag Frans,
Je bedoelt met meeldauw allicht de “witziekte”.”valse meeldauw”=aardappelplaag treedt eerder op in de tomaten-
buitenteelt.
Ik vond in internet onder andere:
http://www.tuinwijzer.com/ziektewijzer/producten/eupareen_spuitkorrels.html ,het door jou genoemde product,blijkbaar gebruikt tegen meeldauw.Alleen doe je er best aan te verifieren of dit product nog toegelaten is op de markt.Uw tuincenter kan u zeker hierbij helpen en zonodig een alternatieve oplossing aanbieden.De toelatingen voor producten zijn in Belgie niet noodzakelijk dezelfde,daarom steeds nagaan of een product nog toegelaten is.
Groetjes.
Herman…
Hallo Herman,
Ik heb meeldauw op de bladeren van de tomaten.
Kan ik dat bestrijden met Eupareen?
Frans Holthuysen.
Hallo Jozef,
Wat mij betreft moet je trostomaten ivm aftoppen beschouwen als ronde tomaten of vleestomaten.
Al naargelang het gaat over buiten-of kasteelt, gewoon aftoppen na een viertal trossen buiten en meer trossen voor kasteelt. In de kas wordt over het algemeen afgetopt rond 10 augustus om toch nog de laatste vruchten rijp te krijgen. Alleen laat je bij trostomaten meer tomaten per tros(zeven tot acht per tros) tov van de vleestomaat(vier tot vijf tomaten per tros).
In een artikel van buitentomaten vind je een speciale methode voor het aftoppen
zie dit bericht.
Dit principe mag je zonder meer ook toepassen in de kas.
Als er nog vragen zijn, stel ze maar gerust hoor.
Met vriendelijke groe(n)ten.
Herman…
Hallo, moeten tros tomaten getopt worden de ene zegt ja, de andere nee, ik had ze verleden jaar niet getopt maar het was een wildernis een antwoord aub bedankt
Dag Frans,
Het winnen van tomatenzaad van de niet hybride soorten wordt door hobbytuinders regelmatig met succes gedaan.
Iets anders is het gesteld met de F1(maw hybride) soorten.Uit wat ik ervan weet is dit onvoorspelbaar qua resultaat.Hiermee bedoel ik dat het soort tomatenplant(in dit geval bvb een onderstam-soort) dat je hieruit bekomt allicht niet meer dezelfde eigenschappen heeft.
En dit geldt voor alle F1-soorten.
Niets voor niets zijn F1 soorten dan ook duurder.Dit is,mijns inziens specialistenwerk.Mijn idee dus:niet aan beginnen,temeer omdat het enten op zich reeds moeilijk
genoeg is voor een hobby-tuinder.Als je dan ook nog van twijfelachtig zaad vertrekt,heb je absoluut geen zekerheid meer van je enting.Zoals je weet hebben de onderstammen-soorten,resistenties tegen een aantal wortelziekten(kurkwortel is de voornaamste).Als je met
zelf gewonnen zaad niet meer zeker bent van die goede eigenschappen waarvoor we speciaal gaan enten,dan is dit uiteindelijk moeite voor niets.
Ikzelf ga er zeker nooit mee beginnnen hoor.
Nog een prettig verlof daar onder de zon en tot schrijfs.
Mvg.Herman…
Hallo Herman,
Hoe krijg (kweek) ik F1 zaad om onderstammen zaad zelf te kweken?
Met vriendelijke groeten uit een warm La Palma
Frans
Hallo Herman,
Gisteren gebeld met het thuisfront (zit nu op La palma)
Mijn tuinvriend vertelde dat er in een ge-ente tomaat al bloemen zitten op ongeveer 50 cm dat beloofd wat voor de komende tijd.
Heb jij dat ook dat er al zo vlug bloemen komen?
Helaas weet ik niet de naam. Bericht dat wel al ik over 2 weken weer terug ben.
Met vriendelijke groeten
Frans
Hallo Frans,
Inderdaad,naast de overdreven warmte voorkomen en bestrijden in de hobbykas(in tegenstelling met industriele kassen van 5-6 meter hoog,die voldoende uitgerust zijn om de warmte te beperken),is een andere belangrijke factor tijdens de teelt van tomaten,de watergifte(hoe,hoeveel,wanneer,,).Van jouw foto’s in vorige reacties bleek al dat je daar actief mee bezig was.Stuur dus gerust maar je foto’s,tekeningen,,,met de nodige uitleg.De lezers zullen daar zeker in geinteresseerd zijn.
Blijkbaar ben jij al een tijdje “goed bezig”.
Mert vriendelijke groeten.
Herman…
Hallo,
Ik gebruik ook temperzon maar haal dat voor de winter er weer af omdat je in het voorjaar veel licht nodig hebt.
Temperzon werkt goed, als het regend dat is het doorzichtig als de zon er is dan is het wit.
En ik gebruik het alleen op het onderste 1 meter van de ramen.
Ik stuur later nog wat foto´s met ideeen wat ik doe tegen te hoge temp. in de kas.
Oja, warmte is niet erg als genoeg water is voor de tomaten.
Frans
Dag Wim,
Een goed moment om die vraag te stellen.Ik heb juist vandaag daaraan gewerkt.
Principe wat ik aanhoud is van:
1)één zijde van het dak, waar je de sterkste(middag)zon
verwacht,afwitten met Temperzon(bvb bij Hubo te koop)
2)De vertikale wanden waar je de meeste zon krijgt,binnen in de serre te behangen met oud wit laken OF langs de buitenzijde tegen de wand rieten matten plaatsen(opletten voor wind).
3)De vensters en/of deuren zo veel mogelijk openen maar wel letten dat er geen teveel aan tocht komt wat zal leiden tot blauw-paars verkleuren van bladeren en vertraging in de groei achteraf.
Ik weet het.Dit is geen gemakkelijke materie als je serre volledig in open veld staat.Dit is hier bij mij ook het geval.Ik heb dus al enige ondervinding.
Belangrijk is van een goed compromis te zoeken tussen afwitten en afdekken.Als je teveel afwit zal je op niet-zonnige dagen tekort aan licht krijgen op uw planten.
Ander belangrijk punt is van water te geven aan de planten s’morgens(en alleen aan de voet van de plant water geven en nooit op het gebladerte)Als je s’vonds moest water geven zal er misschien condensatie zijn s’nachts en wordt het gebladerte dus toch nat.
Herlees mijn artikels misschien eens rustig.Je vindt er veel belangrijke tips.Het is geen evangelie hoor maar alle artikels zijn wel gecheckt op juistheid door onze chef kok,Luc Dedeene.
Als er nog vragen zijn,stel ze maar gerust.Het kan nuttig zijn voor de andere lezers.
Met vriendelijke groe(n)ten,
Herman…
Hallo Herman,
De volgende weken wordt er zonnig weer voorspeld. Tot nu toe kon ik de temperaturen in de serre onder controle houden maar met echt zonnig weer op komst vrees ik dat de toch nog jonge planten het zwaar te verduren krijgen. Mijn serre is met de lengte richting naar het ZO gericht en krijgt dus de hele dag volle zon. Moet ik iets doen om de planten te beschermen tegen de volle zon?
Wim
Bedankt Frans voor de tips die je brengt voor onze lezers.
Ondertussen heb ik via Herman ook jou foto’s ontvangen en zet ze nu hier bij.
Het ziet er allemaal zeer verzorgd uit. De gekleefde vogels op het glas en het witte doek voor het schermen bij te hevige zon en de onderaan verstevigde tomatenspiralen zijn alvast ook weer goede tips.
1. 2 geënte tomaten planten.
2. Mijn kas in het voorjaar (30 april 2008.)
3. Mijn kas eind vorig jaar vol met tomaten ongeveer 200 kg geplukt.
4. Mijn kas + huisje.
5. Alleen mijn kas.
6. Tomino tomaten. (lekker en zoet)
(Hebt u ook foto’s die nuttig kunnen zijn voor collega hobbytuinders, stuur ze dan naar lezersbijdrage@plantaardig.com, dan worden ze zeker geplaatst op deze website)
Beste Herman,
Ik heb een tip voor alle tomaten mensen.
Ik heb vorig jaar 1 plant Lavendel in mijn kas (serre) gehad.
Toen het zo warm was heb ik de kas oplaten staan, er zaten een stuk of 10 hommels in mijn kas die kwamen op de Lavendel af en vlogen meteen ook op de tomaten bloemen.
Nu heb ik twee planten gezet.
Frans.
Dag Wim
Daar het over cherrytomaten gaat zou ik die scheut aanhouden. Bij grootvruchtige rassen is dit niet aan te raden, tenzij
– je slechts drie trossen hoog gaat
– je geënte planten zet
De eerste tros verwijderen hoeft niet.
groetjes
Luc
Hallo Herman,
Mijn tomaten doen het nu goed in de serre. Ze groeien volop. Bij de cherrytomaten merk ik wel dat de dieven enorm snel groeien. 1 heb ik blijkbaar gemist en die is nu bijna zo groot als de hoofdstam. Wat kan ik nu best doen. Toch nog verwijderen of laten groeien als 2de hoofdstam?
Moet ik de eerste bloemtros verwijderen?
Groeten,
Wim
Hallo Frans,
Spijtig dat er iets mis gegaan is bij het enten.Was het afsterven van de planten reeds gebeurd tijdens de eerste 5 dagen in de couveuse of pas later?Het uitzetten(uitplanten) van de 3 geslaagde entplanten kan gebeuren van zodra de kluit voldoende doorworteld is(maw wanneer hij bij het uitnemen niet meer uit mekaar valt).Ik bezorg je nog mijn email-adres om je foto’s door te sturen.
Mvg.
Herman…
Hallo Herman,
Helaas ziet het er niet best uit met de geente tomaten.
Ik denk dat de stammen te dik waren 3 mm ipv 2 mm.
Van de 10 zijn er nog 3 in leven.
Wanneer mogen de geente tomaten uitgezet worden.
Gelukkig heb ik nog genoeg anderen niet geente tomaten.
Volgend jaar beter.
Ik heb wat foto’s van mijn kas.
Waar kan ik die naar toe sturen?
Frans
Beste Frans,
Goed dat je daar mee begonnen bent.Ik heb ondertussen van de 25 onderstamzaadjes(Vlaams zaadhuis) 20 plantjes gekweekt die allen afgeent zijn(allen gelukt).
De foto van het resultaat kan je terugvinden in het ent-artikel van Luc (deel 2) http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/tomaten-enten-japanse-kopenting/trackback/
Als je nauwgezet de instructies volgt moet je normaal zonder ongelukken resultaten boeken.
Veel succes gewenst en houdt ons op de hoogte hé.
Met vriendelijke groe(n)ten.
Hermman…
Zaterdag j.l voor het eerst in mijn leven tomaten ge-ent.
De onderstam zaad kwam van het Vlaamszaadhuis. Nadat ik de stammen op elkaar had gezet hingen de bovenste gedeelte er slap, zag er in eerste instantie niet goed uit. Toch maar wachten, je weet maar nooit.
Na +/- 3 uur stonden ze mooi recht en er is weer hoop.
Ik heb ze in een warm vochtig kasje gezet, nu maar afwachten. Natuurlijk niet al mijn tomaten planten ge-ent
eerst 10 panten uit proberen.
Nu is het echt gestart met het enten.
Frans
Beste Herman,
Ik koop de tomatenklimspiraal bij van Teffelen in Helenaveen (nl) voor 1,= p/st. Er is nog een groot voordeel,de tomaten planten blijven recht staan daardoor groeien ze een stuk beter de stam is dikker.
Ik denk ook dat ze klein zijn voor afgeente tomaten, dat doe ik dit jaar voor het eerst.
Heb ook nog drie uitrek spiralen die kunnen tot 3 meter komen, die hebben wel een andere prijs.(3,75)
Met vriendelijk Groeten
Frans
Dag Frans,
Die tomatenklimspiraal zoals die bvb te koop zijn bij Aveve(lentecatalogus 2008 blz 31)zijn zeker handig.
Alleen vraag ik mij af:
– is de grootste lengte van 1,70m(totale lengte?) wel
voldoende als men bij afgeente tomaten tot meer dan
8 trossen gaat?
– is de stabiliteit voldoende?
Qua prijs is tov touw(1100 m voor 12,75 euro,vlaaams zaadhuis blz 135 van de 2008 cataloog) de prijs per stuk 1,75 euro natuurlijk te overwegen…
Positief is zeker dat er geen transmissie van schimmel op de stengel zal gebeuren bij gebruik van spiralen.
Ik heb zelf geen ondervinding met die spiralen,vandaar mijn bedenkingen.
Mvg.Herman…
Ik gebruik tomaat spiralen deze zijn van metaal en hebben geen last van het opnemen van schimmel.
Aan het eind van het jaar maak ik deze schoon met Dettol.
Touw met moet men elk jaar weggooien.
Met vriendelijke groeten
Frans
Hallo Wim,
Laat dit nu toecallig ook een probleem zijn waarmee ikzelf zal geconfronteerd worden bij mijn tomatenkweek.
Tot nu toe werkte ik met bamboestokken maar nu ik dit jaar tomaten afent hoop ik meer trossen te krijgen en dan zijn draden praktischer.
Volgens Luc Dedeene,en die kan het weten,doen bijna alle professionele kwekers het als volgt:
Maak onderaan de plant eerst een losse knoop die niet kan dichtsnoeren en doe dit op vier bladeren hoogte,juist onder het blad.Maak dan het touw vast aan de haak en zorg ervoor dat het touw NET NIET SPANT.
Volgens de groei wordt de plant “ingedraaid” rond het touw.De plant “hangt” dan ahw aan het touw.
Na het planten kan je eventueel,in afwachting van het touw,de plant nog aan een klein bamboestokje vastbinden tot wanneer ze goed steveg is ter hoogte van blad 4.
Alles hangt af van de grootte en stevigeid van uw planten.De losse knoop moet echt niets speciaal zijn hoor.Misschien zijn er lezers die hiervan voorbeelden(op foto) weten te vinden op het internet of bij de scouts dit aangeleerd kregen?
Veel succes nog met de kweek en als er vragen zijn,stel ze maar gerust.
Met vriendelijke groe(n)ten.
Herman…
Deze week ga ik de tomaten plantjes (+/- 25cm) in de serre zetten. Tomatenhaken zitten al op hun plaats. Hoe kan ik het touw best bij de tomaat vastmaken, zonder de jonge plant te beschadigen en zo dat de stengel toch kan groeien?
Maak ik best eerst knoop aan tomaat of eerst aan haak?
Beste Frans,
zie mijn antwoord in het artikel
http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/workshop-zelf-tomaten-enten/#comment-643
groetjes,
Luc
Hallo,
Is het mogelijk om onderstammen door te laten groeien tot dat er tomaten aankomen en daar de zaad weer gebruiken?
Wat vinden jullie hiervan, gaarne bericht.