Dit artikel is een gevolg van, en een vervolg op, het vorig jaar gepubliceerde bericht
“Slawortelboorder doet bijna oogstbare kroppen sla verwelken”
Na de vaststelling van deze vrijwel onbekende plaag door Herman de Moor waren er talrijke bruikbare reacties van lezers die het fenomeen ook vaststelden in hun tuin.
Na evaluatie van deze reacties, na consultatie van beschikbare literatuur, en met de ervaringen in de groentetuin van Herman, zijn we ertoe gekomen een allesomvattend artikel over de slawortelboorder te maken. We hopen dat door dit artikel de plaag beter herkend zal worden, wat door de ondergrondse levenswijze niet altijd even gemakkelijk is.
In dit artikel:
1. Beschrijving van de slawortelboorder (vlinder en rups) en de kenmerken van de schade, gebaseerd op literatuurstudie.
2. Verwerking van de waarnemingen gebaseerd op het voorkomen in talrijke slabedden bij Herman en bij onze lezers.
3. Aanbevelingen voor preventie en bestrijding.
4. Eindconclusie Credits
Opzoekingswerk, praktijkwaarneming, tekst en foto’s : Herman de Moor.
Opzoekingswerk, nazicht en redactie : Luc Dedeene
Het loont zeker de moeite dit artikel goed door te nemen. Tot op heden was er nog geen zo’n uitgebreide bespreking van de slawortelboorder te vinden, toch zeker niet in onze eigen taal. Vanzelfsprekend rekenen we op jullie feedback!
Inleiding
Tot op heden hadden wij in onze groentetuin occasioneel teeltverlies door welgekende insecten zoals:
– emelten : de larven van de langpootmug
– engerlingen : de larven van meikever, junikever, rozenkever.
– aardrupsen : de rupsen van nachtvlinders.
– larven van de taxuskever
– ritnaalden : de larven van de kniptor
Maar, 2009 bleek echter het jaar van een nieuwe belager van onze slasoorten te worden: de slawortelboorder!
De vele slateelten waar wij gedurende de kritische maanden mei-juni-juli ondervinding konden opdoen, hebben geleerd dat het absoluut noodzakelijk was dit onderwerp degelijk uit te spitten. Dankzij de talrijke reacties van onze lezers kregen wij een goed zicht op de ernst van de aantasting.
Naast beschrijvingen gebaseerd op beschikbare literatuur is in dit artikel ook getracht om objectief de mogelijke preventieve en curatieve maatregelen te bespreken. Allerminst een gemakkelijke zaak zo bleek. Vandaar dat dit artikel er ook niet zo vlug aankwam. Met onze dank aan alle lezers die aan ons hun ervaringen en ideeën wilden meedelen.
1. Beschrijvingen gebaseerd op beschikbare (internet)-literatuur
1.1 Naamgeving
De slawortelboorder (Korscheltellus lupulinus, Common Swift EN, la Louvette FR) maakt deel uit van de familie der wortelboorders (Hepialidae).
Tot dezelfde familie ( http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Wortelboorder ) behoren eveneens de hop-, heide-, gemarmerde- en oranje wortelboorder.
1.2 Uitzicht en bouw van de vlinder
Foto van de slawortelboorder, de vlinder (met toestemming ©Entomart, www.entomart.be )
De vlinders zijn van gemiddelde afmeting (25 tot 40mm), hun kaken zijn rudimentair, ze hebben korte tastsprieten. De voorste vleugels zijn bruin-geelachtig, min of meer voorzien van witte vlekjes (speciaal bij het mannetje), de achterste vleugels zijn grijs-geelachtig, donkerder bij het mannetje.
1.3 Voorkomen
Een niet zo gewone soort waarvan de aanwezigheid breed verspreid en sterk verschillend is doorheen de Europese landen. Ze worden o.a. waargenomen (gespot) in Nederland via volgende site http://waarneming.nl/soort/view/9606. Vervang de begindatum door bv. 2009-04-01 en klik op OK om de waarnemingen te zien van 2009
1.4 De eieren
0,5 mm in doorsnede, bijna volledig rond, witachtig, vervolgens zwart.
1.5 De rups
Tot 35 mm lang, wit, blinkend, doorschijnend waardoor de zwarte darminhoud vaak zichtbaar is, voorzien van vele lange fijne haartjes. Grote kop helder bruin-rood van kleur. Extreem beweeglijk en zeer vlug opgeschrikt als ze gestoord wordt.
Foto : Rups van de slawortelboorder.
Foto: rupsen van de slawortelboorder van diverse groottes.
1.6 De cocon :
20 mm lang, bruin-roodachtig met uitsteeksels op de buikzijde en getande kartelingen op de rugzijde.
1.7 Biologie
De vlinders vliegen bij valavond in mei en juni, zeer uitzonderlijk in augustus en september, rakelings over de weiden, gazons en de weilanden, in fladderende zwermen.
Het vrouwtje legt tot 300 eitjes welke ze willekeurig, tijdens haar nachtelijke vluchten, loslaat aan de basis van de planten.
De eieren broeden uit na ongeveer 9 dagen. De jonge rupsen boren zich in de grond en vreten de kraag en de wortels van de planten uit.
Vervolgens leven ze verder in de grond dank zij het eten van de wortels van grasachtige en talrijke andere planten, voornamelijk deze met een vleesachtig of houtachtig wortelstelsel.
Ze bouwen in de grond voedingsgangen, bezet met zijdeachtige draden, waarin zij zich opgerold verbergen als men hen stoort. Ze kunnen evenwel gemakkelijk gevangen worden door het uitgraven van de grond.
De rupsen groeien ook tijdens de winter en zijn bestand tegen de koude. In de lente (april-mei) transformeert de rups op één maand tijd naar een nieuwe vlinder.
1.8 Levenscyclus
Per jaar één generatie. De vlinder vliegt uit in mei-juni, legt zijn eieren. De larven ontwikkelen en voeden zich tot de lente van het volgend jaar ondergronds.
1.9 Habitat
Open graslanden, heiden, moerassen en grazige bospaden; ook tuinen en wegbermen in stedelijke omgeving.
1.10 Waardplanten en schade
De rups van slawortelboorder is erg actief en de larve kan een zeer vervelend ongedierte zijn in de tuinen waar zij zich, door haar kracht en lenigheid, moeiteloos vrij snel verplaatst van de ene plant naar de andere.
De geprefereerde waardplanten van de rups zijn de slasoorten maar ze is eveneens bekend om belangrijke schade die ze soms aanricht bij de teelt van aardbeien.
Bovendien blijkt de slawortelboorder-larve, bij gebrek aan lekkere sla, nog andere slachtoffers te maken o.a. bij vaste planten en bloem(bollen) zoals bvb iris, dahlia, pioen en lelie. Ongecontroleerde aantastingen van vaste planten riskeren zich verder uit te breiden en van jaar tot jaar erger te gaan worden.
1.11 Symptomen
De (sla)plant vertoont eerst gedurende enkele dagen een doffe kleur alsof ze gebrek heeft aan water. Vooral ‘s avonds, na een warme dag, is dit verschijnsel goed waar te nemen.
Later ligt de aangetaste plant er slap en levenloos bij en blijkt de kraag ter hoogte van de grond volledig “uitgeboord”.
Door dicht bij het wortelstelsel dieper in de grond te gaan graven vindt men al heel vlug een zeer beweeglijke en geagiteerde rups op worteldiepte.
Foto: links gezonde krop, rechts krop met doffe kleur en slappe bladeren.
Foto: stengel is helemaal doorboord.
1.12 Bestrijding :
- Bewerken van de aangetaste grond gecombineerd met inmengen van een bodeminsecticide op het ogenblik van het planten.
- Regelmatige grondbewerking, beplanting en onkruidvrij houden zou de kans op aantasting reduceren.
- Opmerking : de literatuur stelt dat er weinig of geen studie gedaan is omtrent de slawortelboorder en de bestrijdingsmogelijkheden. De aantastingen komen eerder voor in de hobby-slateelten en privétuinen.
Tot zover onze zoektocht door de beschikbare literatuur.
2. Ervaring op basis van talrijke slabedden en reacties van onze lezers.
2.1. Omtrent de periode van aantasting:
- Eerste vastgestelde kropsla-aantasting vanaf 25 mei 2009 op bijna oogstbare kroppen.
- Diagnose en determinatie door insectendeskundige Sylvia Hellingman van de de firma biocontrole ( http://www.biocontrole.nl ) op 1 juni (zie ook deze link van biocontrole )
- Op 7 juni reeds 25 aantastingen op kropsla
- Op 15 juni zijn er 30 aantastingen
- Op 28 juni :6 larven aangetroffen tijdens opruiming van een bedje (opgeschoten babyleaf-sla) door veelvuldig (8 x) omspitten met de spitvork.
- Geen verdere aantasting meer in de volgende maanden.
2.2 Omtrent de plaats van aantasting:
- Vooral op uitgeplante kropslabedden en niet of zeer zelden (éénmaal) op sla-zaaibedden
- In alle gevallen één larve per aangetaste plant uitgezonderd één geval (2 larven)
- Zowel in volle grond als op gronddoek
- Niet aangetroffen in een met vogelnet afgedekte koude bak.
- Veel aantastingen in slabedden naast een gazon en vooral in de rij planten vlak naast de gazonrand en véél minder in de 2de rij.
2.3 Ervaringen uit de reacties van de lezers
- Vastgesteld bij kropsla, krulsla, ijsbergsla
- Slechts één larve per plant uitgezonderd één geval (één grote larve en een 10-tal kleine van 1/5cm op 10cm diepte)
- Vooral op uitgeplante planten en niet op zaaibedden
- Aantasting in vollegrond, gronddoek en in de kas (één reactie)
- Talrijker aantastingen dicht bij graslanden
3. Preventie en bestrijding
3.1 Aanbevelingen ter voorkoming van aantasting
3.1.1 Preventie met mechanische middelen :
- Opvolgen via http://waarneming.nl/soort/view/9606 wanneer de eerste vlinders gesignaleerd worden
- Bedden afdekken met vliesdoek of insectengaas (zéér fijne mazen)
- Een vorm van kraag rond de slaplant aanbrengen die een paar cm boven de grond uitsteekt. (Tip van Fonz Hendrickx, 4 juni : Ik plant al mijn sla uit in plastic plantpotjes van 10 cm doorsnee waar de bodem is uitgehaald. De randen blijven 1,5 tot 2 cm boven het grondoppervlak. Goed kijken of ze overal boven de grond uitsteken.)
- De kasdeuren dicht houden bij valavond of afschermen met muggengaas(deuren)
- Koude bakken afdekken met vogelnetten, vliesdoek, dunmazig insectengaas.
3.1.2 Preventie met chemische of bio-middelen :
- Gebruik van bio-knolvoetvrij product (tip van Frank De Vos, 17 juni)
- Gebruik van andere chemische of bio-middelen? Tot nu toe zijn er ons geen meer bekend (ter preventie!).
3.2 Aanbevelingen ter bestrijding van de larven na aantasting
3.2.1 Bestrijding met mechanische middelen
- Uitgraven van het plantgat onmiddellijk na vaststelling van de aantasting en de larve verwijderen
- Bij oogsten van schijnbaar intacte slakroppen toch het wortelstelsel voldoende diep uitgraven en onderzoeken op aanwezigheid van larven
- Na einde oogst van een volledig bed, de grond meermaals omspitten met de spitvork om de laatste larven op te sporen
- Op het einde van het seizoen de kippen laten scharrelen in de moestuin (tip van Johan, 1 juli)
3.2.2 Bestrijding met chemische, bio-of andere middelen :
- Gebruik van nematoden (aaltjes). Meer uitleg, zie deze pagina van biocontrole
- Gebruik van een erkend bodeminsecticide waarmee de planten aangegoten worden. In België is Conserve, een biologisch insecticide nu ook erkend als bodeminsectide tegen maden en rupsen.
4. Eindconclusies
Vooreerst kunnen we stellen dat er voor de hobbytuinder weinig studie gedaan werd omtrent de slawortelboorder en zijn larven. Er zijn dan ook niet echt producten op de markt die preventief actief zijn.
De behandeling met nematoden, die de rupsen in de grond opsporen en vernietigen en een paar weken daarna zelf afsterven, is een mogelijke optie. De toepassing gebeurt best voor het uitplanten van de sla. Tijdens de teelt is een behandeling moeilijk uit te voeren. De kostprijs van de ze methode is vrij hoog en het product kan niet lang bewaard worden.
Lees hier meer over de toepassing van de nematoden.
Er blijven bij gebrek aan studies nog een aantal vragen en bevindingen zoals :
° Waar deponeert de slawortelboorder zijn eitjes? Is dit bovenop de slabladeren, op de grond naast de plant of verderaf (in een aangrenzend gazon)
° Waarom blijkt er bijna geen aantasting te zijn in zaaibedden?
Is het omdat de vlinder alleen vliegt boven planten met meer volume of is het omdat de grond aan de wortelkraag van de ter plaatse gezaaide sla verhard is en dus moeilijk doordringbaar is voor de pas uitgekomen larven zodat ze uiteindelijk afsterven? In dat geval zou een regelmatige grondbewerking in het zaaibed, een maatregel voor bestrijding, vernoemd in internetliteratuur, precies het tegenovergestelde effect hebben!!
– In hoeverre verplaatst de uitgekomen larve zich vanaf zijn uitbroedplaats naar de planten toe en verhuist zij van de ene plant naar een volgende?
We vonden in elk geval, bij het oogsten van volwassen kropsla, verschillende kroppen met gedeeltelijk uitgevreten wortelkragen. Blijkbaar was er voor deze slaplanten toch nog voldoende sapstroom om tot kroppen met enig volume verder uit te groeien. Maar waar was de larve dan gebleven?
– Er bestaat twijfel omtrent het nut van het aanbrengen van een kraag (bvb een paar cm hoog). Bij het ontdekken van de larven werd precies vastgesteld dat ze extreem beweegbaar en lenig waren,ook op gladde oppervlakten.
– Werkt het afdekken van bedden of koude bak misleidend voor de slawortelboordervlinder? We vermoeden van wel gezien er geen enkele aantasting gevonden werd in de afgedekte koude bak.
– Zou er dan geen enkel eenvoudig middel zijn dat, wekelijks toegepast door besproeien van de grond, de aanwezige eitjes rond de planten vernietigt?
Tot besluit :
- De nadruk dient gelegd te worden op de “aanbevelingen ter voorkoming van aantasting door middel van mechanische middelen”.
- Bij aantasting, onmiddellijk elke aangetaste plant uitgraven en de larve(n) verwijderen.
- Bij oogsten van intacte, blijkbaar niet-aangetaste, kroppen toch steeds onmiddellijk het wortelstelsel verwijderen en eventuele larven opsporen.
Voor dit seizoen rekenen wij verder op uw medewerking. Het zal belangrijk zijn om alle aantastingen te signaleren in de reactiebox onderaan dit artikel of via lezersbijdrage@plantaardig.com . Indien u beschikt over een digitaal fotoapparaat, tracht steeds foto’s op te sturen van de larve(n) zodat de diagnose met volledige zekerheid kan gesteld worden door ons.
Credits
Opzoekingswerk, praktijkwaarneming, tekst en foto’s : Herman de Moor.
Opzoekingswerk, nazicht en redactie : Luc Dedeene
Beste vrienden,
Onderstaande reactie is grotendeels een herhaling van een eerder geplaatste reactie op datum van 31 juli 2011 in het SWB-artikel nr 3.Artikels 1 en 2 bevatten dus in de reactiebox dezelfde oproep.
Om de slawortelboorderplaag dit jaar nog beter te kunnen omschrijven werd in het 3de artikel(‘De slawortelboorder: bevindingen, conclusies en aanbevelingen na twee jaar intensieve opvolging’ ) een oproep gedaan aan de lezers(31/07/2011),die reageerden in de reactiebox van dit artikel.
Omdat ondertussen de reactieboxen van de twee eerste artikels gesloten waren,werden de lezers die daarin reageerden,niet uitgenodigd tot een reactie en werden eigenlijk niet alle betrokken lezers bereikt.
Daarom werden vandaag de reactieboxen(onderaan de artikels) van ALLE SWB-artikels opnieuw door Luc Dedeene heropend en wordt hierbij een nieuwe oproep tot medewerking hernomen in alle artikels.
Waarover gaat het? :
In internet literatuur vond ik sporadisch dat de SWB-mot ook nog vluchten uitvoerde in aug-sept.
Via de lezers-enquete(resultaten zijn te vinden in het 3de artikel) signaleerden een aantal lezers ook dat zij ook de larven opmerkten in augustus en/of september.
Omdat engerlingen,taxuskevers,aardwormen,,,regelmatig aanzien worden als larven van de SWB en er ons bovendien tot op heden nooit foto’s van de aug-sept vondsten toegezonden werden hebben wij nog steeds onze twijfels of er vluchten van de SWB-mot in onze streken gebeuren.Het resultaat van deze oproep zal,tesamen met mijn eigen bevindingen bepalen of er nood aan slabed-afdekking is in de aug-sept periode
Op de volgende link http://waarneming.nl/soort/view/9606?from=2011-03-01&to=2011-08-24&species=soort+9606&prov=0&maand=0&os=0&prov_wg=0&page=2 kan opgevolgd worden wanneer de SWB gespot werd
in Nederland.Voor de periode april-juni 2011 was de eerste goedgekeurde foto op 29/04/2011 en de laatste van juni op 08/06/2011.
Slechts één waarneming met foto volgde nog op 20/08/2011 maar ikzelf zou deze vondst eerder beschouwen als een oranjewortelboorder en niet als een SWB-mot.
Dit jaar waren,gezien het vroege zachte weer na de winter,de verpoppingen van de SWB een gans stuk vroeger dan op andere jaren.
.
Hoe weet je nu of een gesneuvelde sla in de aug-september-periode het gevolg is van een SWB-vlucht van diezelfde periode?
Heel eenvoudig:
1)De aangetaste sla moet “uitgeboord zijn” in de stengel vlak onder het aardoppervlak.
2)De larve moet,door uitgraven van het sla-wortelstelsel,effectief gevonden worden zoniet is er onzekerheid omtrent de oorzaak van de aantasting.
2)De larve moet nog relatief klein zijn,zoniet is de aantasting mogelijks het gevolg van een mei-juni vlucht.De larven(die overleven tot de volgende lente en dan verpoppen) van de mei-juni vluchten verhuizen,bij gebrek aan voldoende eten(wortelstelsels) naar andere sla en/of slabedden zodat een reeds grotere larve van de mei-juni vluchten ook nog kan ontdekt worden in aug-sept.
Wat verwachten we nu van de lezers?
Signaleer,via een email naar lezersbijdrage@plantaardig.com ons uw vondsten van de aug-sept-october periode.
Voeg aub in de emailzone,voorzien voor het”Onderwerp”,het codewoord SWB2 toe.Zodoende komt uw email terzelfdertijd bij Luc Dedeene en in mijn persoonlijke email postbox terecht.
Beschrijf bondig(speciaal de grootte) de larve en de omstandigheden van de vondst(grondsoort,zaaibed,plantbed,welke slasoort,andijvie,zaai-en/of planttijd,,) en stuur in uw email foto’s van larve en eventueel ook van het aangetaste deel van de gesneuvelde plant.
—> Foto’s zijn voor mij absoluut nodig om de juiste diagnose te kunnen stellen <—
We hopen,dank zij uw reacties of gebrek aan reacties,de goede besluiten te kunnen trekken.Hierbij zal moeten rekening gehouden worden met de huidige "kwakkelzomer" die de leefbaarheid van de mot zou kunnen
beinvloeden….
Bij voorbaat,mijn hartelijke dank voor elke reactie.
Met vriendelijke groeten,
Herman De Moor
Prachtig werk dat hier gebeurd is ! Het toont aan welk interessant medium internet kan zijn, en ook wat de enthousiaste inzet van een paar mensen kan teweegbrengen. Ook ik was in 2009 door mijn schoonvader (Damme) geattendeerd op deze rups, maar die is in beroepsmiddens inderdaad niet gekend; zodat ik niet direct een antwoord wist. Het lijkt hier dus om een variant op aardrupsen te gaan (zijn ook larven van “nachtuilevlinders”), maar met een meer beweeglijk en bleek rupsentype. Zelfs aan de universiteit kon men de larve niet onmiddellijk thuiswijzen, maar omdat het niet om een belangrijk probleem voor de beroepsteelt ging, werd er verder geen aandacht aan besteed. Ik had gesuggereerd om een soort kragen rond de stengel aan te brengen, net zoals dat tegen koolvlieg kan helpen, maar als de larve zo beweeglijk is kruipt ze er misschien wel over…
Beste Peter,
Dat je als professioneel uw waardering uitspreekt voor de aanpak van deze site doet Luc Dedeene en mijzelf bijzonder veel plezier.
In mijn samenwerking met Luc tracht ikzelf zo professioneel mogelijk een paar van de talrijke domeinen te doorgronden en beheersen.
Omdat ik weet hoeveel tijd en moeite dit voor mijzelf vraagt,besef ik meer dan wie ook hoeveel inspanningen Luc Dedeene,die u blijkbaar reeds ontmoet hebt op professioneel vlak,het uitbouwen van deze site heeft geleverd om tot een dergelijk resultaat te komen.
Wij hopen met deze site,in combinatie met de unieke encyclopedie van Luc,de hobbytuinders van Belgie en Nederland zoveel mogelijk nuttige informatie te bezorgen en te helpen ingeval van problemen.
Het geheel van de encyclopedie en de site is te bekijken als een kookboek met de kok(Luc) online ter beschikking.
Uw waardering voor het gepresteerde werk is een aanmoediging om gemotiveerd verder te bouwen aan deze unieke site.
Met vriendelijke groeten,
Herman De Moor
Dag Sjef.
een vraagje.
is Sjef vanSjeftuintips of heb ik het mis.?
m v g .
fil
Deze Sjef is niet die van Sjeftuintips
M.vr gr.
Sjef
Mijn moestuin tussen de huizen .
Teel het jaar door veel sla.
Heb later in het jaar wat last van de emeltlarve .Dikke grijsachtige grote larve.
Opvallend dit is bij geplantte sla.
Geen grote schade . misschient voor 3 % .
De slawortelboorder is mij onbekend.
Meestal heb ik een gewas op hetzelfde stukje per seizoen
Schoffel veel en heb bijna geen onkruid door het jaar.
Als het nodig is geef ik water
Grond is zandgrond .
Groeten Sjef
Vlak voordat ik mijn slaplantjes plant, meng ik wat koffieprut door de grond en in het plantgat. Nooit meer problemen gehad!
Groet Ron
Mijn slabedden grenzen ook aan het weiland. Vorig jaar was bij mij alle sla in een keer weggevallen door vraat van de rupsjes. Ik kon alles weggooien. Dit jaar heb ik van te voren Tercol korrels door de grond gemengd voordat ik ging planten, biologisch spul. De slaplantjes groeiden veel steviger op dan de vorige jaren. Na 3 weken nog een keer aangegoten. Nu heb ik gelukkig volop prima sla kunnen oogsten zonder SWB. Ik had overigens niet afgedekt en geen rups te zien.
groetjes
Helga
Beste Helga,
Zonder te beschikken over een foto van de larve(rups zoals jij ze noemt) is het uiteraard moeilijk om een diagnose te stellen.
Met Tercol hebben ikzelf en Luc Dedeene geen ondervinding.Volgens de beschrijving werkt het tegen verschillende bodeminsecten.
Maar alvast een paar vraagjes:
1)Waren het rupsen die de stengel van de sla(vlak aan de grond) doorgebeten en uitgeboord hadden of waren de bladeren opgegeten?
Bovendien kan je de rupsen enkel vinden door het uitgraven en ontleden van het wortelstelsel van de afgebeten slaplant
Hoe groot waren de slaplanten op het ogenblik van de aantasting en was het een zaaibed of ingeplantte slaplantjes?
2)Was er een gelijkaardige ervaring in de voorgaande jaren?
3)was het slabed gelegen vlak naast het grasland en is dit enkel gebeurd op één slabed in dat jaar en tijdens welke periode(maand)?
4)was het slabed in voorgaande jaren eventueel een stuk gras(veld)?
Heb je nooit foto’s genomen van de rups die je alsnog kan opsturen naar lezersbijdrage@plantaardig.com ?
Sorry voor de vraagjes maar misschien kan dit helpen…
Met vriendelijke groeten,
Herman De Moor
Beste Herman,
Nee, ik heb nooit foto’s genomen, wist eerst ook niet dat het de slawortelboorder heete, had er nog niet van gehoord. Voor mij waren het gewoon soort van rupsjes of larven of zo in mijn moestuin (die ik al jaren heb) Nu ik dit artikel tegen kwam en foto’s heb bekeken is dat wel wat ik toen in de grond gezien heb. De rupsjes zaten onder in de wortels, die vond ik pas toen ik het bedje omriekte en de slakroppen waren afgevreten bij de voet , het blad niet. net als het jaar daarvoor en ik heb altijd maar 1 slabedje. Het waren kropslaplantjes, zaaien heb ik niet gedaan en ze waren bijna rijp om te plukken en de ene na de andere hing slap. Nu gaat het gelukkig goed en heb ik goeie sla kunnen eten.
Hoop dat je er wat mee kan.
groetjes
Helga
Heb dit jaar al héél wat slaplanten verloren vóór ik de reden hiervan ontdekte. Blijkbaar zitten we ook hier in belgisch limburg geplaagd met dit fenomeen. Bij de laatste krop sla die verwelkte ontdekte ik in de wortel een volwassen rups van de slawortelboorder. Het rare is wél dat dit enkel steeds opnieuw gebeurd bij mijn rode kropsla en nooit bij de gewone groene kropsla! Mss heeft de mot dan toch een voorkeur voor bepaalde slasoorten. Momenteel is het zo dat ik in het plantgat eerst bestrijdingsmiddel spuit nog voor ik de nieuwe sla plant. Dit blijkt toch een redelijk resultaat te geven al heb ik vandaag toch weer een bijna volwassen krop helemaal verwelkt teruggevonden. Ga nu de sla afdekken met vliesdoek en hoop dat dit een beter reslutaat zal geven.
Beste Willy,
Vooreerst stellen dat het afdekken (s’nachts alleen is voldoende) van ALLE slakweken(zaaibedden,planten in perspotjes of potjes,uitplantbedden) HET ENIGE middel is om alle aantastingen van de SWB te verhinderen.Dat de mot bepaalde voorkeuren heeft voor bepaalde slasoorten zal wel zo zijn of was uw rode kropsla een buitenste rij,misschien gemakkelijker toegankelijk, van een gecombineerd slabed?
De mot laat al fladderend,zo dicht mogelijk bij de stengel van de plant,haar eitjes vallen.
Vergeet ook nooit de larve op te sporen en te vernietigen want zoniet is dit een potentiele mot voor volgende lente.
Sinds de eerste aantastingen van mijn eerste lenteteelten had ik op 14 dagen tijd 20 aangetaste sla’s met telkens de vondst van de larve.
Sindsdien is ALLES afgedekt s’nachts en heb ik geen enkele aantasting meer gehad.De afdekking is naar keuze:schaduwdoek,insectengaas,plastiek met gaatjes,,,,
Als je plantjes koopt in een tuincenter,kunnen die bij aankoop reeds aangetast zijn.Tuincentra laten nl s’nachts hun plantgoed,onbeschermd,buiten staan in rekken.Opletten dus.
Laat maar weten of je,na afdekken nog problemen krijgt.Wedden dat
dit jouw probleem oplost?
Met vriendelijke groeten,
Herman De Moor
Hoi wij kweken profesionee pioenrozen en hebben zeer veel last van de wortelboorder, je kan ze bestrijden met het biologische middel botanigart. Maar we twijfelen aan de werking. . Het beste is een slemperige grond of zand grond, dan overleven ze niet… Wij gaan het nu met kippen proberen
groet
Beste Victor,
U vindt vandaag in uw mailbox een voorlopig antwoord en enkele
vragen omtrent dit specifiek probleem in de pioenroos-teelt.
Met vriendelijke groeten,
Herman De Moor
Beste fil,
Bedankt voor de reactie.Dit bevestigt mijn vermoeden dat omringende weiden en grasvelden met lang gras een
geprefereerd verblijf zijn voor de slawortelboorder.
Ook mijn groententuin grenst aan een weide en een boomgaard met lang gras.
Met vriendelijke groeten,
Herman..
beste,
ik had dit jaar nog geen last van de sla boorder.
vorig jaar enkele kroppen. nu ben ik gespaard gebleven.
de weide aan de westerkant werd omgeploegd en er werd mais geplant verder is er niets veranderd.
heeft dat er iets mee te maken ,ik zou het niet weten.
m v g .uit Mol
fil.
Dag,
Allereerst wil mijn bewondering uiten voor jullie site.
Als reactie op mijn oude kwelgeest “de slawortelboorder” moet ik zeggen dat ik er dit jaar weinig of eigenlijk, nagenoeg geen last meer van heb. Twee planten zijn teloor gegaan. Ik plant de jonge slaplanten dit jaar op willekeurig plaatsen in de moestuin. En hooguit een stuk of vier bij elkaar en deze koppeltjes weer op ruime afstand van elkaar.
Het zal wel toeval zijn, maar wellicht….
Met vriendelijke groet, Otto Boswinkel.
Begin dit jaar heel veel aantasting gehad (zowat 30 % van de sla uitplant ging verloren (geen speciale maatregel genomen). Momenteel gaat het goed (max 5 % uitval).Ik werk in het zaai- en plantbed het bodem insecticide PYCHLOREX 5G in (fabrikant PROTEX-Wijnegem). Ik zit met m’n tuin tussen 2 weiden in, wat nogal wat overlast met zich meebrengt. Ik gebruik dit ook met goed resultaat bij de aanplant van brocoli, bloem- & spruitkool. Ook bij het zaaien van wortelen goed resultaat. Nadeel: wellicht niet goed voor het milieu en redelijk duur.
Geachte redactie,
in tegenstelling tot het vorig jaar ben ik van al mijn geplante sla tot nu toe (even afkloppen) nog niet een plant verloren. alle kroppen staan/stonden er goed bij.
sommigen wel doorgeschoten :-(
met groet,
Rita
hallo allemaal
ik heb jullie verhaal gelezen over de slawortelboorder, en het is bij ons ook net zo gegaan hoe jullie beschrijven, eerst een mooie krop en een dag later helemaal slap en weg is de krop sla. Maar ze eten ook de andijvie op die vinden ze ook erg lekker op dezelfde wijze als de sla. Maar ik zou graag willen weten wat je er tegen kunt doen, het liefst op een natuurlijke wijze om ze te bestrijden. Ik wacht vol spanning af wat jullie suggestie is, met vriedelijke groet van Gerrie.
P.S. wij wonen in de Achterhoek, in Nederland
Beste Cleem,
Inderdaad,zoals vermeldt in 1.10 van dit artikel,is naast de geprefereerde waardplant(lievelingsplant)met name sla’s,kunnen ook aardbeien het slachtoffer worden van deze larve.
Vergeet niet de aardbeiplantwortel volledig uit te graven en de rups te pakken!
Als het slabed naast het aarbeienbed ligt is het waarschijnlijk een larve die wandelt vanuit het slabed
naar het aarbeienbed.
Ik heb,sinds kort,het bewijs dat de larven reizen tussen de sla’s van het aangetaste bed of naar een aangrenzend(nog niet aangetaste)slabed zelfs indien dit gedurende de nacht afgeschermd is.
Om de wandelende rupsen te verhinderen andere bedden aan te tasten kan je rondom het nog intacte bed een vertikale gladde plank plaatsen.
Ik heb met de rups geexperimenteerd en het blijkt dat ze geen vertikale (gladde)wanden kan beklimmen.
Met 14 verschillende slabedden en 4 lokbedden heb ik momenteel reeds 37 aantastingen gehad,genoeg om reeds wat ondervinding op te doen!
Eén raad : alles konsekwent afdekken s’nachts is voor het ogenblijk het enige wat helpt en er voor zorgen dat er geen slabedden naast mekaar staan.
Hou je mij verder op de hoogte van je ervaringen?
Met vriendelijke groeten,
Herman…
Hallo Herman,
Heb de laatste 6 weken diverse sla plantjes verloren door deze rups, als je de plant uit de grond trekt is inderdaad de wortelhals doorboord. Ik tuin in Beinsdorp dat tegen Nieuw Vennep aanlegt. Opmerkelijk is dat ook een aarbei het hegeven heeft, deze staan naast de rij sla. Zal hem uitgraven en onderzoeken.
met vriendelijke groet,
Clemens
Dag Atie,
Wat je beschrijft is inderdaad de ritnaald.Zie het artikel http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/lok-ritnaalden-met-aardappelen/ ,dan heb je meteen ook een middel om ze te vangen.
Met vriendelijke groeten,
Herman..
Hallo Herman; De tunnel was ’s nachts (Mei) niet open; maar op dit moment is het zo warm dat ik het plastic heb weggehaald.
De plantjes zijn nu groot; er kan niet veel meer mee gebeuren. Mijn buren verderop hebben hun kropsla zo open en bloot staan! Ze delen uit omdat ze teveel hebben..
Maar:
De kleine sla plantjes (17 mei én deze week; zelfde bed) waren niet doorboord, maar gewoon doormidden geknaagd!
Kon je zó oppakken…(Staan op een plek waar ik geen tunnel kan zetten.)
Nee ik zie echt nooit wat; als die krengen zo klein zijn heb ik een loupe nodig en die heb ik niet.
Hoe zien ritnaalden er uit?Zijn dat lange wriemelende koperkleurige beestjes met veel pootjes???
Atie
Hallo Atie,
Als je elke dag nakijkt of er sla aan het verwelken is of haar blank verliest,zou je normaal gezien in de kluit(heel goed verborgen soms),de rups moeten terugvinden.
Bij aantasting aan kleine ingeplante sla is er niet echt een boorgat omdat de stengel gewoon te klein is in diameter.Bij grotere sla’s is er telkens een boorgat.
Je moet,na uitgraven van het wortelstelsel met een goed pak grond(alles deponeren in een bakje),soms heel goed zoeken in de kluit of de grond.
Natuurlijk zijn er ritnaalden,aardwormen die de sla aanpakken maar dit gebeurt meestal op zaaibedden of recent ingeplante sla en er is nooit sprake van een “boorgat” zoals bij de slawortelboorder.
Was de bijkomende aantasting op hetzelfde bed in de tunnel waarvan sprake in de reactie van 17 mei?
Is de tunnel dan s’nachts open?
Met vriendelijke groeten,
Herman..
Hallo Herman; ik zou nog reageren op de mail van 17 Mei.
Intussen zijn er weer wat plantjes overleden…
Ik kan helaas niks vinden, qua rupsen , dus kan je verder geen details geven. Als ik de foto’s zie zeg ik: het was echt de slawortelboorder, zoals die doorgevreten stengel er uit ziet.
Ik had er echt nog nooit van gehoord; komt het door de opwarming vd aarde , denken jullie, dat we allemaal van die vreemde insecten krijgen, zoals bv de eikeblad processierups?
Want vroeger hadden we er nooit last van!
AL vind ik het na deze Siberische winter en het koude voorjaar nogal meevallen met die opwarming…
Beste Andy,
Eén van de drie ontvangen foto’s is duidelijk een ritnaald die,wel eens een jonge slaplant doorvreet.Ondanks een beetje internet zoekwerk en overleg met Luc Dedeene slaagden wij er niet in een naam op de twee andere diertjes te kleven.De internet-gegevensbanken van insecten zijn eerder beperkt en eigenlijk bestaan natuurlijk (dure)insecten-encyclopedieen op de markt.
Ik heb begrepen dat de vondst eerder occasioneel was en,tenzij het een echte plaag wordt,zou ik mij daar niet teveel zorgen over maken.Bestrijden is dan ook niet nodig.
Met vriendelijke groeten,
Herman
Hallo Herman,
Bedankt voor alle info, ook ik dacht dat de plantje te weinig water hadden. Maar helaas, bij ons in Nieuw-Vennep heeft de slawortelboorder ook toegehapt. Maar naast de slawortelboorder vond ik ook 3 andere wormen soorten die ik niet kan plaatsen misschien ken jij deze beestjes wel zodat ik een oplossing kan vinden om ze te bestrijden. De foto’s zijn apart gemaild.
Met vriendelijke groet,
Andy
Hallo Tuinders begin mei ontdekte ik ook deze wormen bij vier slaplantjes,deze stonden 3 weken in koude kas samen aangekocht met 20 anderen (bij tiuncentrum ) blokjes uitgestoken en worm verwijderd . nu 3 weken later mooie slaplanten (onder tussen zelf gezaaide uitgeplant )en geen enkele slaboorder nog tegengekomen . Sinds ik deze groenteninfo ondekt heb is het tuinieren voor mij veel plezanter geworden . Heel goede artikkels en veel info ,spijtig het luk mij niet er foto´s of enkele artikkels af te printen zonder al de andere rest mee te geprint te krijgen. Met vriendelijke groeten ,Willy
Beste Ger,
Bedankt voor de nuttige info.
Een paar opmerkingen:
Met plantdatum 9 mei en eerste aantasting op 20 mei betekent dit dat,afhankelijk van het weer,de broeitijd van de eitjes wel eens beduidend kleiner zou kunnen zijn dan de 9-10 dagen zoals de literatuur aangeeft.
Ik heb dit ook opgemerkt dit jaar.
Inderdaad niet alleen grotere kroppen maar vooral de kleine ingeplante sla wordt aangepakt.
Ook heb ik dit jaar op één zaaibed reeds 3 slaplantjes die precies groot genoeg waren om uit te planten.
Ook de gronddoek is aangetast geweest (5/15 planten)
Als je denkt dat,met het opruimen van 7 aangetaste slaplantjes het verhaal eindigt moet ik je ontgoochelen.
Vergeet niet dat bij een volgende vlucht de resterende 13 plantjes aangepakt zullen worden.Op die manier krijg je opnieuw,na verloop van een paar weken terug schade maar ditmaal aan reeds grotere sla’s.
Dit is de reden waarom ook grote,bijna oogstbare sla’s ten prooi kunnen vallen aan de slawortelboorder.
Oplossing is het afdekken tijdens de nacht van de bedden met bvb schaduwdoek,vliesdoek of plastiekfolie met gaatjes onmiddelijk na inplanting.Niet vergeten de afdekking te verwijderen tijdens de dag.
Ik ben zeer geinteresseerd om op de hoogte te blijven van jouw slateelten in 2010.
Hou je mij hiervan op de hoogte?
Met vriendelijke groeten,
Herman…
Bij deze wil ik u laten weten dat ik een andere ondervinding heb met deze larve.
U schrijft dat deze larve grote slaplanten aanvreet,ik kweek zelf mijn slaplanten op in potjes gevuld met potgrond,
Wanneer deze de grote hebben van plus minus 10 cm plant ik deze uit in de koude grond.
Ik heb deze 9 mei gezet plantjes zijn goed in de vat.
Reeds op 20 mei zijn de eerste plantjes al aangevreten en sterven af,als oplossing graaf ik elk aangetast plantje uit en vernietig de larve.
Als ik geluk heb stopt het aanvreten omdat dan de larven in het desbetreffen vak dood zijn.
Ik hoop u bij deze weer een beetje informatie te hebben gegeven.
Van de 20 plantjes zijn 7 stuks aangevreten.
Mvg,
Ger
Hallo Herman wat jij noemt en slawortelboorder heb ik ook gevonden in het betje van jonge slaplantjes toen ik de plantjes wilde uit poten ,
Verder groeit de Spinazie goed in mijn tuin we hebben al 2 weken er van gegeten en ook nog in de vriezer gedaan en de Radijsjes zijn ook wel lekker maar niet zo sterk als anders ? ook hebben we al 2 keer Andijvie gegeten en ook regelmatig Ijsbergsla wel moet ik er bij zeggen dat de Ijsbersla nog niet helemaal volgroeid is wel heel lekker om te eten . het eerste bed Spersiebonen staat al goed boven de grond en Doperwten Zomerworlels en ook de Winterwortels staan er goed bij net zo als de Rodebieten heb er al wat uitgedunt ? kan ik deze ook weer uitpoten?Ook staan de vroege Aardappels er heel mooi bij, de late hebben met dit koude weer echt meer moeite .
Ijsbergsla heb ik ook uitgepoot tussen de rijen Uiien.
? Moet ik de Mierikswortel laten bloeien deze staat heel mooi in de knop als ik er aan denk zal ik deze week een paar foto,s van de tuin maken.
Groeten Broeder Jacobus
Beste Atie,
Is de tunnel dan op een bepaald moment open geweest of verwijderd zodat de mot toch toegang gekregen heeft tot het slabed?
Heb je ook de rups kunnen uitgraven en herkennen want
er zijn nog andere veelvraten zoals ritnaalden en aardrupsen?
Dat snijsla zelden aangetast wordt heeft vermoedelijk te maken met het feit dat de mot daar niet kan tussen fladderen vlak boven de grond.Waarschijnlijk kunnen, bij gebrek aan gewone kropsla,alleen de buitenste rijen van snijsla-of babyleaf bedden aangetast worden.
Ik vond in 2009,bij het opruimen van een babyleaf slabedje,verschillende rupsen(zie deel 1 van mijn artikel) en ik had niets opgemerkt tijdens de teelt!!
Laat je mij nog wat meer details weten?
Met vriendelijke groeten,
Herman…
Ondanks dat mijn slaplanten dit jaar, wegens de kou nog onder plastic tunnels stonden, zijn er toch vier plantjes afgevreten!
Ook vorig jaar is me dit overkomen; steeds opnieuw zaaien.
Maar ben wel blij te weten dat het door die rups komt, want voordien was het me een compleet raadsel!
Het gekke is dat pluksla NIET wordt aangevreten….
Atie Jonker
Beste vrienden,
De slawortelboorder-mot heeft al heel vroeg in het voorjaar toegeslagen.Naast de eerder gemelde aantastingen heb ik afgevreten slaplanten gevonden op 09/05,10/05 en 14/05.
In het totaal heb ik nu een negental afgevreten planten waarvan 7 in volle grond en 2 op een worteldoekbed, welke ingeplant waren op 22/04/10.
In sommige gevallen was er één rups per sla maar er waren er ook soms 2 en in één geval(10/05/10) vond ik zelfs 5 rupsen(4 kleine en 1 die wat groter was).
Onderstaande foto geeft een idee van een aantal rupsen die ik sinds 05/05/10 in gevangenschap bewaarde in een doos met aarde en sla-wortelstelsels.
Opmerkelijk is dat,tot nu toe,het telkens planten waren die aan de rand van het bed stonden.
Door goed te kijken zal men,nog voor de plant er volledig afgevreten bij ligt,reeds een paar dagen tevoren zien dat de grootste bladeren niet meer blinken.
Zo heb ik twee planten grondig onderzocht en vond in beide gevallen meerdere kleine rupsjes die nog vollop de wortel aan het doorboren waren.
Het heeft er dus alle schijn van dat de mot zijn eitjes,al fladderend tegen de grond,deponeert naast de
slaplanten.Na het uitbroeden van de eitjes(9 dagen) gaan
de kleine rupsjes zich onmiddelijk voeden met de stengel van de plant ter hoogte van het grondoppervlak en vervolgens verhuizen ze naar het wortelstelsel van de plant op grotere diepte.
Dit zou betekenen dat aangieten van planten met een of ander product misschien wel de rups zal vernietigen die
in de grond ingedrongen is maar dan wel nadat ze eerst de slaplantstengel heeft afgevreten aan de oppervlakte.
Men moet dus absoluut vermijden dat de mot zijn eitjes kan deponeren bvb door het plaatsen van vliesdoek of dergelijke over het bed.
Vorig jaar en ook dit jaar blijkt nog maar eens dat,terwijl er drie slabedden staan in mijn koude bak,er,dank zij het afdekken met een vogelnet,er geen aantasting gebeurde van de aanwezige planten.
Mogelijks zullen er in de eerstvolgende dagen nog slachtoffers vallen op de reeds aangetaste bedden.
Ik houd jullie op de hoogte.
Met vriendelijke groeten,
Herman
Hallo allemaal,
Vanmiddag opnieuw de slawortelboorder ontdekt op een bed ingeplante sla van 06/04/10.
De reeds grotere krop lag er blankloos bij.Toen ik hem verwijderde bleek de stengel aan de voet zwaar gehavend te zijn(oude wonde) en bleek er juist een heel kleine rups aan het eten .Bij het uitgraven van de kluit vond ik nu ook nog een véél grotere rups terug dieper in de grond tussen de wortels.
Onderstaande foto toont beide.
Allicht is de mot meerdere malen(dagen) gepasseerd en eitjes gedeponeerd?
Met vriendelijke groeten,
Herman…
Beste slawortelboorder-slachtoffers,
Hierbij een eerste melding van de slawortelboorder op 3 recentelijk(14/04/10) geplante(zelfgekweekte) slaplantjes(Limax).Bij het aanplanten werden er plastic 5l flessen over geplaatst om ze te beschermen tegen de koude nachten. Toen, na enkele dagen, het zonnig weer was werden de flessen verwijderd.
Op 05/05/10 vond ik 3 slaplanten, afgevreten aan de stengel, tegen de grond en na uitgraven van de kluit met wat omringende grond vond ik een superkleine rups waarvan ik één exemplaar, tesamen met kluit én grond, bewaarde. Elke dag bekijk ik nu de evolutie. Bij elke controle vind ik de rups verborgen tussen de nog fijne worteltjes van de kluit.
De foto’s van het exemplaar zijn vandaag (09/05/10)g gemaakt.
Het is vandaag 2 cm lang en 1,5 mm in diameter en is sedert de vondst op 05/05 verdubbeld in afmeting.
Opvallend is dat zo’n klein rupsje er toch al in slaagt om het stengeltje van de slaplantjes af te eten.
De eerste waarneming in Nederland gebeurde op 14/04(zie http://waarneming.nl/soort/view/9606 ).
Blijkbaar is het mogelijk om,bij valavond,door het spannen van een wit laken dat langs de achterzijde belicht wordt door een lamp,de vlinder(mot) aan te treffen en op die manier toch te weten of de mot in de
moestuin aanwezig is.
Op dit ogenblik worden mijn slabedden van ’s avonds tot ’s morgens afgedekt met vliesdoek. Benieuwd of dit helpt.
Kunnen jullie ons op de hoogte houden van vondsten en ervaringen?
Met vriendelijke groeten,
Herman..
De foto’s
beste..
ik zou eens proberen met kalkcyanamide.
maar zou dan wel de poedervorm nemen daar het makkelijker verstrooid kan worden wel de voorschiften volgen om verbranding te voor komen.( de nodige wachttijd respekteren om te zaaien)
http://www.kalkcyanamide.de/andere_kulturen.htm
m v g
fil.. ps
probeer eerst op een bepaalde plaats als het lukt ga je verder..
beste groentenliefhebbers,
ik ken het verschijnsel ook want ik zet ieder jaar ook regelmatig wat sla- en andijvieplantjes in de moestuin. de plantjes koop ik gewoon als perspotplantjes. ik gebruik geen bestrijdingsmiddelen. 10 tot 25 % uitval is normaal. Maar eigenlijk zijn ritnaalden of koperwormen een nog veel serieuzer probleem: mijn vader heeft in zijn moestuin een permanente infectie hiervan en weet niet hoe hij dit probleem op kan lossen. Hij heeft jarenlang biologisch geteeld en is uit wanhoop nu zelfs chemisch bezig maar niets lijkt te helpen. Ter indicatie stukjes aardappel ingraven en later opgraven geven de diagnose: diverse halfingevreten ritnaalden steken al kronkelend nog uit de aardappelblokjes. Wie heeft voor mijn vader de gouden tip? Liefst biologisch en anders maar chemisch. Alvast bedankt en een goed teeltseizoen.
Hallo iedereen,
Bekijk vanaf nu via volgende link http://waarneming.nl/soort/view/9606 de waarnemingen van de slawortelboorder en neem best reeds voorzorgen door uw sla te beschermen maw afdekken van de teeltbedden met insectengaas of koepels.
Houd ons verder op de hoogte van al uw bevindingen en ervaringen.
Met vriendelijke groeten,
Herman…